ปัจจัยนำไปสู่การรู้แจ้งธรรม - สติปัฏฐาน 3 ความหมาย [ตอนที่ 6]

wittawat

วันที่ 25 มิ.ย. 2562

หมายเลข 30968

อ่าน 1,761

ตอนที่ 6 [สนทนาธรรมกับชาวต่างชาติ]

คำว่าสติปัฏฐานมี 3 ความหมาย

1. อารมณ์ หรือสิ่งที่สติระลึก ได้แก่ ปรมัตถธรรมหนึ่ง นามธรรมหนึ่ง หรือรูปธรรมหนึ่ง ซึ่งถูกจำแนกเป็นสติปัฏฐาน 4

2. สติเจตสิกที่เกิดขึ้นพร้อมกับกามาวจรจิตที่ประกอบด้วยปัญญา (ญานสัมปยุต) ซึ่งระลึกอารมณ์ของสติปัฏฐานทั้ง 4 (กาย เวทนา จิต ธรรม)

3. หนทางที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าและพระอริยสาวกได้อบรมเจริญแล้ว

การอบรมเจริญอริยมรรคมีองค์ 8 แท้จริงแล้วก็คือ การอบรมเจริญสติปัฏฐาน 4 ซึ่งก็คือ การอบรมเจริญสติและความเข้าใจถูกต้องในลักษณะของสิ่งที่มีอยู่จริงตามความเป็นจริงในแต่ละขณะในชีวิตประจำวันผ่านทางปสาทรูปทั้ง 5 และมโนทวาร การอบรมเจริญสติ ไม่ใช่สิ่งที่ง่ายและในเริ่มต้น ก็ไม่สามารถที่จะเกิดขึ้นได้บ่อย เพราะว่าความไม่รู้ ความติดข้อง และอกุศลธรมมอื่นๆ ทั้งหมดที่ได้ถูกสะสมมาตลอดระยะเวลาอันยาวนานในสังสารวัฏฏ์ที่ไม่มีที่สิ้นสุด และในชาตินี้ก็ด้วยตั้งแต่เกิดมา กิเลสก็ได้ถูกสะสมแล้วแต่ละวัน ผู้ที่มีความเข้าใจเหตุและผลอย่างถูกต้องในสิ่งที่มีอยู่จริง ก็จะรู้ว่าต้องมีความอดทนและวิริยะอย่างยิ่งเพื่อที่ว่าจะสามารถฟังธรรม ศึกษาธรรม และพิจารณาธรรมอย่างรอบคอบ และด้วยเหตุนี้เท่านั้นที่ผู้นั้นจะมีความเข้าใจในสิ่งที่มีจริงที่ปรากฏผ่านทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย และทางใจ

ด้วยการฟังและพิจารณา จะเป็นปัจจัยปรุงแต่งที่ถูกต้อง ที่สะสมเพื่อให้สติปัฏฐานเกิดขึ้น ระลึกและศึกษาลักษณะของสิ่งที่มีจริงที่กำลังปรากฏ ด้วยหนทางนี้สิ่งที่มีจริงสามารถที่จะปรากฏให้รู้ตามความเป็นจริงด้วยการระลึกลักษณะของสิ่งที่มีจริง ผู้นั้นจะเข้าใจสัจจะโดยตรง ซึ่งต้องสอดคล้องกับสิ่งที่ผู้นั้นได้ศึกษาและเข้าใจ ก็คือ ธรรมทั้งหมด ประกอบด้วย สติปัฏฐาน มรรคมีองค์ 8 ว่าเป็นอนัตตา ไม่ใช่ตัวตน สติปัฏฐานสามารถที่จะเกิดขึ้นได้เมื่อมีปัจจัยปรุงแต่งที่ถูกต้อง ซึ่งก็คือ มหากุศลจิตที่ประกอบด้วยปัญญาที่เกิดขึ้นครั้งแล้วครั้งเล่า และด้วยเหตุนี้ปัญญาจึงได้มีการสะสมขึ้น ซึ่งทำให้ผู้นั้นเป็นผู้ไม่เดินทางผิดจากหนทางที่ถูกต้อง ผู้นั้นจะไม่ประพฤติตามข้อประพฤติที่นอกเหนือไปจากการระลึก สังเกต และพิจารณานามธรรม และรูปธรรมที่กำลังปรากฏผ่านทาง 6 ทวาร

ผู้ที่อบรมเจริญปัญญาเป็นผู้ที่ซื่อสัตย์ จริงใจต่อการอบรมเจริญปัญญาของตน เมื่อสติปัฏฐานเกิดผู้นั้นรู้ว่าขณะนั้นต่างจากการหลงลืมสิ่งที่มีอยู่จริง เมื่อสติปัฏฐานเกิด ไม่สามารถที่จะมีความเข้าใจในลักษณะของนามและรูปโดยทันที ปัญญาเพียงค่อยๆ เจริญขึ้น

ข้อความนี้แปลจาก...The Factors Leading to Enlightenment - Satipatthana has three meanings

อ่านตอนอื่นๆ ... กดลิ้งค์

1. กิเลส 3 ระดับ ... กดลิ้งค์

2. เริ่มด้วยความเข้าใจถูก ... กดลิ้งค์

3. สมถภาวนาและวิปัสสนาภาวนา ... กดลิ้งค์

4. มรรค 5 ... กดลิ้งค์

5. สติปัฏฐาน 4 ... กดลิ้งค์

6. สติปัฏฐาน 3 ความหมาย ... กดลิ้งค์

7. สัมมัปปธาน 4 ... กดลิ้งค์

8. อิทธิบาท 4 ... กดลิ้งค์

9. อินทรีย์ 5 ... กดลิ้งค์

10. พละ 5 ... กดลิ้งค์