ถ้าเรียนชื่อ เรียนธรรมหรือเปล่า?

[เล่มที่ 24] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้า 284

[๑๗๘] เทวดาทูลถามว่า

อะไรหนอครอบงำสิ่งทั้งปวง สิ่งทั้งปวงที่ยิ่งขึ้นไปกว่าสิ่งอะไร ย่อมไม่มี สิ่งทั้งปวงเป็นไปตามอำนาจของธรรมอันหนึ่ง คืออะไร.

[๑๗๙] พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า

ชื่อ ย่อมครอบงำสิ่งทั้งปวง สิ่งทั้งปวงที่ยิ่งขึ้นไปกว่าชื่อ ไม่มี สิ่งทั้งปวงเป็นไปตามอำนาจของธรรมอันหนึ่ง คือ ชื่อ.

[เล่มที่ 56] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย เอกนิบาตชาดก เล่ม ๕๖ - หน้าที่ ๓๗๒

ข้อความบางตอนจาก ...

ชาตกัฏฐกถา อรรถกถา ขุททกนิกาย ชาดก

นามสิทธิชาดก

ธรรมดา คนเราถึงจะชื่อว่า ชีวก (บุญรอด) ก็ดี จะชื่อว่า อชีวก (ไม่รอด) ก็ดี ก็ตายทั้งนั้น ชื่อ เป็นเพียงบัญญัติสำหรับเรียกกัน ถึงจะชื่อว่า ธนปาลี (คนรวย) ก็ดีจะชื่อว่า อธนปาลี (คนจน) ก็ดี ก็เป็นคนเข็ญใจได้ทั้งนั้น ชื่อเป็นเพียงบัญญัติสำหรับเรียกกัน ถึงจะชื่อว่า ปันถกะ (ผู้ชำนาญในหนทาง) ก็ดี แม้จะชื่อว่า อปันถกะ (ผู้ไม่ชำนาญในหนทาง) ก็ดี ก็หลงทางได้เหมือนกัน ชื่อเป็นเพียงบัญญัติสำหรับเรียกกัน ความสำเร็จเพราะชื่อ มิได้มีเลย ความสำเร็จมีได้เพราะการกระทำเท่านั้น

[เล่มที่ 50] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย เถรคาถา เล่ม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หน้า 216

๖. กุมาปุตตเถรคาถา

ว่าด้วยคาถาของพระกุมาบุตรเถระ

[๑๗๓] ได้ยินว่า พระกุมาบุตรเถระได้ภาษิตคาถานี้ไว้ อย่างนี้ว่า

การฟังเป็นความดี ความประพฤติมักน้อยเป็นความดี การอยู่โดยไม่ห่วงใยเป็นความดีทุกเมื่อ การถามสิ่งที่เป็นประโยชน์เป็นความดี การทำตามโอวาทโดยเคารพเป็นความดี กิจมีการฟังเป็นต้นนี้ เป็นเครื่องสงบของผู้ไม่มีกังวล.

อ.อรรณพ: เมื่อวานก่อนจะจบรายการ ทุกครั้งเมื่อจะจบการสนทนา ก็จะมีแผ่นภาพธรรมขึ้นมา ก็เป็นคำกล่าวท่านอาจารย์ว่า ถ้าธรรมไม่ใช่เดี๋ยวนี้ เสียเวลาเรียน กราบท่านอาจารย์ครับ ถ้าธรรมที่เราศึกษา ไม่ใช่เดี๋ยวนี้ นี่เสียเวลาเรียน กราบท่านอาจารย์ช่วยตอกย้ำเตือนอีกครับว่าถ้าธรรมไม่ใช่เดี๋ยวนี้ เสียเวลามาเรียนธรรมครับ กราบเท้าท่านอาจารย์ครับ

ท่านอาจารย์: แล้วเรียนอะไร?

อ.อรรณพ: เรียนเรื่อง เรียนคำ เรียนชื่อ เรียนจำนวน แล้วก็งวงงงสงสัย ก็มาถามกัน

ท่านอาจารย์: ถ้าเรียน ชื่อ เรียนธรรมหรือเปล่า?

อ.อรรณพ: เรียนเพื่อเอาชื่อ เอาความหมายของชื่อ

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น ในขณะที่เรียนมีชื่อแน่ แต่ชื่อนั้นเป็นธรรมทั้งหมด เรียนก็ต้องมีชื่อ แต่ชื่อนั้นเป็นธรรมทั้งหมด

อ.อรรณพ: เป็นชื่อ เป็นธรรมทั้งหมด เรียนก็ต้องมีชื่อ แต่ชื่อนั้นเป็นธรรมทั้งหมด เป็นอย่างนั้นครับท่านอาจารย์

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น ส่วนใหญ่เรียนชื่อ ไม่รู้ว่า ชื่อ ไม่ใช่ธรรม แต่ทุกชื่อกล่าวถึงธรรมที่มีจริงแต่ละหนึ่ง

อ.อรรณพ: ชื่อทุกชื่อ กล่าวถึงธรรมที่มีจริงแต่ละหนึ่ง นี่คือประโยชน์ของพยัญชนะที่จะทำให้อรรถะปรากฏ แต่เราก็เลยไปหลงในชื่อ แล้ว ชื่อ ก็ครอบงำความจริงแต่ละหนึ่งนี่แหละ ชื่อครอบงำสิ่งทั้งปวง คือความจริงแต่ละหนึ่ง แต่ตรงนี้เป็นตรงที่ต้องย้ำซ้ำเตือนเรื่อยๆ เพราะว่า เราชอบชื่อครับท่านอาจารย์ ทำไมถึงชอบชื่อชอบเรื่องกันจัง ตัวเองมาเป็นอย่างนี้มานาน

ก็ได้รับการเกื้อกูลจากท่านอาจารย์จนได้คิดครับ อ.คำปั่น ก็กล่าวถึงการฟังธรรม ถ้าปราศจากการฟังเสียแล้ว ไม่มีทางนะ ท่านแสดงถึงอานิสงส์ของการฟังธรรมว่า การฟังธรรมตามกาลเป็นมงคล เพราะคลายจากอกุศลวิตกด้วย คลายจากการที่จะเป็นอกุศลไป ในเวลาเดียวกันนี่ 10.00 ถึง 11.30 น. ถ้าไม่ได้มาสนทนา ไม่ได้มาฟัง ก็เป็นอะไร? ก็เป็นไปด้วยอกุศล

ช่วงกลางวันก็มักจะมีการทำงานอย่างนั้นอย่างนี้ ตอนกลางคืนก็ไปคิดต่อ ก็ลุกโพลงในกลางวัน แล้วก็เป็นควันในกลางคืน เป็นอย่างนี้เรื่อยๆ ครับ

เพราะฉะนั้น ก็เห็นคุณค่าของมงคล ฟังธรรมตามกาล ท่านพระกุมาปุตตเถระท่านก็แสดงไว้ว่า การฟังเป็นความดี แล้วก็ในพระไตรปิฎกก็เต็มไปหมดเลยครับ

ขอเชิญอ่านได้ที่ ...

ชื่อ ย่อมครอบงำสิ่งทั้งปวง [นามสูตร]

ขอเชิญฟังได้ที่ ...

ต้องเป็นปัญญาของตนเอง

ไม่ใช่เรื่องจำชื่อ แต่รู้สิ่งที่มี

เวลาที่เป็นปรมัตถธรรม ไม่มีชื่อ

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ด้วยความเคารพยิ่งค่ะ

กราบยินดีในกุศลจิตของ อ.อรรณพ ด้วยความเคารพค่ะ