ยังมีข้อสงสัยอะไรอีกบ้างไหมคะในเรื่องของปฏิสนธิ

ถ้าเข้าใจในเรื่องของปฏิสนธิแล้ว  ขอกล่าวถึงมัคคปัจจัยเพียงนิดเดียว   เพราะเหตุว่า  เรื่องของฌานปัจจัยกับเรื่องของมัคคปัจจัยนั้นคู่กัน   

ท่านผู้ฟังได้ยินคำว่ามรรคบ่อย ๆ ใช่ไหม   สัมมามัคค์มีเท่าไร ?  ๘  ตอบได้คล่อง  มิจฉามัคค์ล่ะ ?  ๘ เหมือนกัน   สภาพธรรมที่เป็นมัคค์มี ๑๒  เมื่อกล่าวรวมทั้งสัมมามัคค์และมิจฉามัคค์  คือสัมมามัคค์  ได้แก่  ปัญญาเจตสิก ๑ คือ สัมมาทิฏฐิ  วิตกเจตสิก ๑  คือสัมมาสังกัปปะ  สัมมาวาจา ๑  สัมมากัมมันตะ ๑  สัมมาอาชีวะ ๑  วิริยเจตสิก ๑  สติเจตสิก ๑  สมาธิ ๑  เจตสิกอื่นนอกจากนี้  ไม่ใช่มัคค์  แต่จะสังเกตได้ว่า  วิตกเจตสิกเป็นทั้งฌานปัจจัยและมัคคปัจจัย

เพราะฉะนั้นสำหรับสภาพธรรมที่เป็นมัคค์หรือมัคคปัจจัย   ก็คือสภาพธรรมที่นำไปสู่สุคติ  ทุคติ หรือนิพพาน   ถ้าปัญญาเกิดขึ้น  กุศลจิตเกิด  นำไปสู่อะไร ?  สุคติ   เพราะฉะนั้นสภาพธรรมที่เป็นมัคค์  ไม่ใช่สภาพธรรมที่เป็นฌานปัจจัย  แม้ว่าจะเป็นเจตสิกเดียวกัน  แต่ความสามารถในการเป็นปัจจัยนั้นแยกกัน  เช่น วิตกเจตสิก  เป็นทั้งฌานปัจจัยและมัคคปัจจัยด้วย  แต่วิจารเจตสิกที่เกิดกับวิตกเจตสิก เป็นฌานปัจจัย แต่ไม่ใช่มัคคปัจจัย  

นี่ก็แสดงให้เห็นว่า  ที่เรากล่าวถึงมัคค์บ่อย ๆ  จะต้องรู้ด้วยว่า ทำไมเจตสิกแต่ละประเภทนั้นจึงเป็นมัคค์   เช่นปัญญาเจตสิก เป็นมัคค์แน่นอน  ใช่ไหมคะ   เป็นทางนำไปสู่สุคติ  ปัญญาเจตสิกซึ่งเป็นสัมมามัคค์  จะไม่นำไปสู่ทุคติเลย  วิตกเจตสิกซึ่งเป็นสัมมาสังกัปปะ   การตรึก   การดำริในทางที่เป็นกุศล  ก็นำไปสู่สุคติ  ถ้าเกิดคิดในทางที่เป็นอกุศล  ก็ยังไปสู่ทุคติ  เพราะฉะนั้นลักษณะของวิตกเจตสิกนี้เป็นสภาพที่จรดในอารมณ์   แล้วก็เพิ่มกำลังขึ้น  แล้วก็ถ้าเป็นทางมโนทวารก็เป็นการจรดหรือตรึกในอารมณ์  แล้วแต่ว่าจะเป็นกุศลหรืออกุศล  ถ้าเป็นทางฝ่ายกุศล   ถ้าเป็นสัมมาสังกัปปะ   ก็เป็นมัคค์  คือ เป็นทางที่นำไปสู่สุคติ

สัมมาวาจา   คำพูดสำคัญนะคะ  พูดดีเป็นกุศล   ประกอบด้วยเจตนาที่เป็นกุศลขณะใด  ขณะนั้นก็เป็นสุคติ  คือ เป็นทางที่จะนำไปสู่สุคติด้วย  กุศลเองก็จัดว่าเป็นสุคติ  เพราะเหตุว่า  เป็นทางที่จะนำไปสู่สุคติ  สัมมากัมมันตะ   สัมมาอาชีวะ  โดยนัยเดียวกัน  รวมทั้งสัมมาวายาโม  คือวิริยะ  และสติ  สมาธิ  ซึ่งเป็นมรรคมีองค์ ๘   ทั้งหมดเป็นสัมมามัคค์