เจตสิกที่เป็นองค์มรรคมีเพียง ๑๒

สำหรับฌานปัจจัยนี้คู่กันกับมัคคปัจจัย

มรรค คือ ทาง  เพราะฉะนั้นต้องทราบว่าสภาพธรรมที่เป็นทาง  ได้แก่ปรมัตถธรรมอะไรบ้าง  เจตสิกทั้งหมดมี ๕๒ ประเภท  แต่สำหรับเจตสิกซึ่งเป็นองค์มรรคมีเพียง ๑๒ คือ  ปัญญาเจตสิก ๑  วิตกเจตสิก ๑  สัมมาวาจาเจตสิก ๑   สัมมากัมมันตเจตสิก ๑   สัมมาอาชีวเจตสิก ๑   วิริยเจตสิก ๑  สติเจตสิก ๑   สมาธิเจตสิก ๑  ที่เป็นสัมมาเป็นฝ่ายกุศลมี ๘  ตามที่ท่านผู้ฟังก็ได้ยินบ่อย ๆ ว่า มรรคมีองค์ ๘

สำหรับทางฝ่ายอกุศลมี ๔ คือ  มิจฉาทิฏฐิ ๑  มิจฉาสังกัปปะ  ซึ่งได้แก่วิตกเจตสิก ๑  มิจฉาวายามะ  ก็ได้แก่วิริยเจตสิก ๑   และมิจฉาสมาธิ ๑