ฌานปัจจัย ได้แก่ วิตกเจตสิกเป็นสำคัญ

สำหรับเจตสิกที่เป็นฌานปัจจัย   ได้แก่ วิตกเจตสิกเป็นสำคัญ

เรื่องของสภาพเป็นเรื่องที่ยากแก่การที่จะประจักษ์แจ้ง   หรือว่าเข้าใจโดยละเอียด  แต่เป็นเรื่องซึ่งสามารถที่จะฟัง   แล้วก็พิจารณาในเหตุผล   แล้วก็พยายามที่จะเข้าใจในสภาพธรรม   ซึ่งเป็นที่อาศัยของผลที่เกิดขึ้น   เพราะเหตุว่าเรื่องของปัจจัย   หมายถึงสภาพธรรมซึ่งเป็นที่อาศัยของผลที่เกิดขึ้น  ถ้าไม่มีสภาพธรรมนี้   ผลที่จะอาศัยเกิดก็ไม่มีที่อาศัยเกิด   แต่เพราะเหตุว่ามีปัจจัย  ซึ่งเป็นสภาพธรรมเป็นที่อาศัยของผล  ผลนั้นจึงเกิดขึ้น

เพราะฉะนั้นจิตใดซึ่งมีวิตกเจตสิกเกิดร่วมด้วย  จิตนั้นก็มีกำลังเพิ่มจากการที่จะมีเพียงเจตสิก ๗ ดวงเกิด  ด้วยเหตุนี้อุเบกขาสันตีรณะ   เมื่อประกอบด้วยวิตกเจตสิก   จึงสามารถทำกิจปฏิสนธิได้   เพราะเหตุว่าอกุศลวิบากมีเพียง ๗ ดวงเท่านั้น   แล้วก็เพิ่มกำลังขึ้น  ตามกิจหน้าที่ของจิตนั้น ๆ ด้วย