ไม่มีเราจำ เป็นสัญญาเจตสิก

ผู้ฟัง    ก็หมายความว่า การศึกษาปรมัตถธรรม ไม่จำเป็นต้องไปจำลักษณะก่อน

ท่านอาจารย์ สัญญาเจตสิกจำทุกขณะ ไม่มีเราเลย แต่ให้เข้าใจให้ถูกต้องว่า ไม่ว่าจิตเกิดที่ไหน เมื่อไร อย่างไร ก็มีสัญญาเจตสิกเกิดร่วมด้วย และเมื่อจิตดับ สัญญาเจตสิกก็ดับพร้อมกัน เมื่อจิตเกิดอีก สัญญาเจตสิกก็เกิดอีก แล้วก็ดับอีก

ผู้ฟัง    อันนี้เป็นขั้นปฏิบัติหรือเปล่าคะ

ท่านอาจารย์ ปฏิบัติคืออะไร

ผู้ฟัง    เจริญสติ เจริญวิปัสสนาที่ฟังท่านอาจารย์พูด

ท่านอาจารย์ เมื่อสติเกิด จะรู้ลักษณะหนึ่งลักษณะใดที่กำลังปรากฏ ตรงลักษณะนั้นแล้วค่อยๆเข้าใจความเป็นธรรมของลักษณะนั้น

ผู้ฟัง    แต่ขั้นศึกษาจะต้องจำหรือเปล่าคะ

ท่านอาจารย์ เวลานี้กำลังฟังหรือเปล่าคะ สัญญาเจตสิกเกิดหรือเปล่า

ผู้ฟัง    เกิด

ท่านอาจารย์ แล้วใครจะจำ

ผู้ฟัง    สัญญาจำ

ท่านอาจารย์ ค่ะ เพราะว่าสัญญาเจตสิกเกิดกับจิตทุกขณะ

ผู้ฟัง    สัญญาจำ ทีนี้หมดไป ก็ลืมไป

ท่านอาจารย์ จิตก็เกิดอีก แล้วก็มีสัญญาเจตสิกเกิดกับจิตต่อไป ให้รู้ว่าไม่มีเรา ค่อยๆเข้าใจว่า ไม่มีเรา

ผู้ฟัง    ถ้าเราจะใช้คำพูด จะพูดว่าอย่างไรคะ

ท่านอาจารย์ ทำไมจะต้องไปพูดให้ถูก หรือจะไปพูดให้ผิด เข้าใจอย่างไร ถูกต้องอย่างไร ก็พูดอย่างนั้น ไม่ใช่จะต้องจำไปพูดอย่างนี้ ไม่ใช่นะคะ