อกุศล - กุศล สะสมอย่างไร

ผู้ฟัง ลักษณะการสะสมของอกุศลก็คืออนุสัยที่เราพอจะทราบกัน แต่ถ้าเป็นกุศล จะสะสมเป็นอะไร

ท่านอาจารย์ ก็เป็นอุปนิสัย

ผู้ฟัง ตทาลัมพนะเป็นชาติวิบาก แต่ที่อาจารย์วิชัยถาม คือสเหตุกะ คืออย่างไร

ท่านอาจารย์ ตทาลัมพนะได้แก่จิตกี่ดวง ถ้าไม่รู้อย่างนี้ก็ตอบคำถามคุณวิชัยไม่ได้ ๑๑ ดวงนั้นมีที่ประกอบด้วยปัญญา และไม่ประกอบด้วยปัญญาด้วย

อ.กุลวิไล ทุกอย่างที่เราสนทนากันเกี่ยวกับพื้นฐานพระอภิธรรม จริงๆ แล้วถ้าเราได้อ่านหนังสือปรมัตถธรรมสังเขป ก็จะค่อนข้างมีข้อมูลที่จะมาสนทนาได้ แล้วก็คิดว่าส่วนหนึ่งก็คือเรายังฟังน้อยด้วย เพราะว่าถ้าหากเราได้ฟังรายการแนวทางเจริญวิปัสสนามากๆ แล้วก็มีโอกาสได้อ่านหนังสือปรมัตถธรรมสังเขป ก็จะทำให้เรามีความเข้าใจยิ่งขึ้น

เพราะจริงๆ แล้วจุดประสงค์ของท่านอาจารย์คือเน้นความเข้าใจ และประโยชน์ในการศึกษาธรรม คือเข้าใจถูกในสภาพธรรมที่ปรากฎในขณะนี้ ซึ่งถ้าเราเรียนแล้วเราจำเป็นเรื่องราว เป็นวิชาการมากๆ จะมีประโยชน์อย่างไร ก็ไม่ต่างอะไรกับศึกษาทางโลก แต่ถ้าเราศึกษาพระธรรมแล้ว เรามีความเข้าใจในสภาพธรรมที่ปรากฎในขณะนี้ ก็จะเกื้อกูลต่อกุศลจิตในชีวิตประจำวันด้วย

เพราะฉะนั้นก็คงต้องหันมามองว่า การศึกษาธรรมเราอย่าไปศึกษาแบบทั้งโลก เพราะว่าถ้าศึกษาทางโลกก็จะเป็นไปด้วยความต้องการที่จะจำ ต้องการที่จะพูดได้ ท่องได้ แล้วก็สนทนาได้ แต่ขณะเดียวกันสภาพธรรมที่ปรากฎในขณะนี้ไม่รู้ ซึ่งก็ไม่เป็นประโยชน์

คุณอุไรวรรณ สิ่งที่สำคัญที่สุดในการฟังธรรม หรือในการสนทนาธรรม คือความเข้าใจ เพราะฉะนั้นทุกครั้งที่ได้สนทนากัน ท่านใดยังไม่เข้าใจตรงไหน ก็ขอความกรุณาได้ถาม จะได้เข้าใจยิ่งขึ้น มิฉะนั้นก็จะสะสมความไม่เข้าใจไป แต่ถ้าเข้าใจแล้วเริ่มเป็นปัญญาระดับต้นๆ ก็จะเป็นการสะสมปัญญาไป