สภาพธรรมที่ดับมูลราก
อ.ธีรพันธ์ กุศลมูลได้แก่เหตุทั้ง ๓ นั่นเอง เป็นมูลเป็นรากเหง้าของสภาพธรรมที่เป็นโสภณธรรมทั้งหลายที่เราเรียกว่าโสภณเหตุนั่นเอง แต่ถ้ากล่าวโดยนัยของกุศลมูลก็เป็นเหตุของกุศลจิตนั่นเองอันได้แก่อโลภะ อโทสะ อโมหะ เป็นสภาพธรรมที่ให้ผลน่าปรารถนา น่าพอใจ ให้เกิดในสุขติภูมิ อย่างเช่นการได้อัตภาพเป็นมนุษย์ก็เพราะผลของมูลทั้ง ๓ ได้แก่อโลภะ อโทสะ อโมหะ สำหรับผู้ที่เป็นมนุษย์ที่พิการบ้าใบ้ตั้งแต่กำเนิด และก็เป็นผลของอกุศลกรรม ทำให้เกิดมาเป็นมนุษย์มีอวัยวะไม่ครบสมบูรณ์เกิดด้วยอเหตุกกุศลวิบาก เพราะฉะนั้นสภาพธรรมที่เป็นมูลเป็นรากจึงเป็นสภาพธรรมที่สำคัญเป็นเหตุทั้งฝ่ายที่ดีก็มี ไม่ดีก็มี ถ้าไม่ดีก็ตรงกันข้ามได้แก่โลภเหตุ (ความยินดีติดข้อง) โทสเหตุ (ความโกรธหรือความประทุษร้าย) หรือว่าโมหเหตุ (ไม่รู้สภาพธรรมตามความเป็นจริง) นั่นเอง เพราะฉะนั้นสังสารวัฏเป็นไปก็ด้วยสัตว์ทั้งหลายนี่มีอวิชชาเป็นมูลรากสำคัญ และสภาพธรรมที่จะดับมูลรากก็ได้แก่ปัญญานั่นเอง เหตุที่เป็นปัญญาเจตสิกที่สามารถดับอวิชชานั้นได้
ที่มา ...