ปัญหาทั้งหลายมาจากอกุศล *
ทุกคนที่มีความเข้าใจธรรม แล้วก็มีความเป็นมิตรกับคนอื่นที่ไม่เข้าใจ และทำสิ่งที่ไม่ถูกต้อง เพราะฉะนั้นเราก็ไม่ท้อถอยในการที่จะให้คนอื่นได้มีความเข้าใจด้วย เพราะเป็นสิ่งที่ยาก สิ่งที่สำคัญที่สุดสำหรับทุกคน ทุกชาติ ก็คือว่าต้องเป็นคนตรง สัจจะ จริงใจ แล้วก็ไม่ท้อถอยในการที่จะรู้ว่า ปัญหาทั้งหลายเกิดจากความไม่รู้ เพราะฉะนั้นต้องมีความรู้ก่อน ถึงจะสามารถแก้ปัญหาต่างๆ ได้ ถ้ายังคงแก้ด้วยความไม่รู้ก็ไม่มีทางจบ ไม่มีทางสำเร็จได้ เพราะความไม่รู้จะไปแก้สิ่งที่เป็นปัญหา เป็นไปไม่ได้เลย
เพราะฉะนั้นปัญหาทุกเรื่องทั้งหมด ไม่ว่าปัญหาใหญ่เล็กอย่างไร ก็เพราะความไม่รู้ เพราะฉะนั้นเวลานี้ปัญหาของประเทศไทยก็คือ ปัญหาเรื่องเศรษฐกิจของชาติ ความมั่นคงของชาติ มาจากการที่พวกเราทุกคน ซึ่งเป็นคนไทยเป็นผู้ที่มีความจริงใจ มั่นคงต่อความถูกต้องหรือเปล่า เพราะถ้าเป็นผู้ที่จริงใจมั่นคงต่อความถูกต้อง ก็สามารถที่จะเข้าใจธรรมและหนทางที่ไม่เคยรู้มาก่อนว่า ชีวิตอยู่ทุกวันนี้เพราะอะไร ต่างคนก็ต่างคิดไป แต่ลืมว่าถ้าไม่มีคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็อยู่กันด้วยความไม่รู้
เพราะฉะนั้นสิ่งที่สำคัญที่สุด ถ้ามีความรู้ที่ถูกต้องจริงๆ มีความมั่นคงจะหวั่นไหวหรือไม่ ในการที่รู้ว่าชีวิตก็คือสภาพธรรมซึ่งเป็นธาตุแต่ละหนึ่งๆ ที่สะสมมาหลากหลาย เกิดขึ้นแล้วก็ดับไป ถ้าเป็นความไม่รู้ก็สะสมความไม่รู้ต่อไป ถ้าเป็นความอยากก็อยากไปเรื่อยๆ เพิ่มพูนขึ้นเรื่อยๆ แต่ถ้าเป็นความรู้ แม้ความเข้าใจที่ถูกต้องก็ไม่ได้สูญหายไปไหนเลย มั่นคงขึ้น แล้วก็ทำให้รู้ว่าชีวิตมีค่าที่สุดเมื่อได้เข้าใจพระธรรม ส่วนชีวิตซึ่งไม่เข้าใจพระธรรมมีแต่จะทำทุจริตต่างๆ แล้วก็ต่ำลงไปในทางทุจริต ในทางอกุศล เพราะความไม่รู้ อะไรจะฉุดทุกคนขึ้นจากความไม่รู้และอกุศล ก็มีทางเดียว คือการได้มีโอกาสฟังคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
เพราะฉะนั้นไม่ใช่ว่าใครสามารถจะเป็นคนดีเองได้ เพราะว่าเป็นธรรมทั้งหมด ก็ต้องอาศัยคำของผู้ที่ได้ทรงตรัสรู้แล้ว แล้วก็ทรงแสดงความจริง ด้วยพระมหากรุณาว่า ทุกคำของพระองค์สามารถที่จะทำให้คนที่ไม่เคยเข้าใจเลย เป็นผู้ที่เข้าใจความจริงขึ้นและปัญญานั้นก็จะเป็นสังขารขันธ์ ค่อยๆ ปรุงแต่งให้ความคิดในชีวิตประจำวัน การกระทำทั้งหมดเป็นไปในทางที่ถูกต้อง ซึ่งก็จะไม่ทำให้ใครเดือดร้อน ถ้าเป็นความเข้าใจที่ถูกต้อง
เพราะฉะนั้นสิ่งที่จะช่วยกู้ทุกสถานการณ์ แก้ไขทุกเหตุการณ์ได้ ก็คือการที่เข้าใจพระธรรม รู้คุณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะเหตุว่าถ้าไม่เข้าใจธรรม ไม่รู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเลย หันไปทางไหน ก็มีแต่ความมืดมน ใช่หรือไม่ เข้าใจว่าพระพุทธรูปบ้าง แล้วก็สิ่งอะไรที่เหลวไหลไร้สาระทั้งหมด เช่น ตะกรุดอะไรต่ออะไรต่างๆ เยอะมาก เป็นอะไร ไม่ใช่คำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แล้วนับถือ แล้วก็เชื่อ เพราะฉะนั้นก็เป็นสิ่งซึ่งหนทางเดียวที่จะแก้ไขทุกสถานการณ์คือ ให้ทุกคนเป็นคนที่เข้าใจธรรมและเป็นคนตรง ถ้าเห็นประโยชน์สูงสุดอย่างนี้ ของคุณของพระรัตนตรัย เราก็จะมีความมั่นคง ไม่หวั่นไหวเลย ที่จะทำสิ่งที่เป็นประโยชน์