ทุกข์จริงๆ คืออะไร
ทุกข์จริงๆ คือ สภาพธรรมที่มีปัจจัยเกิดแล้วก็ดับ ถ้าเข้าใจโลกในลักษณะนี้ เราจะช่วยอย่างไร ที่จะไม่ให้มีการเกิด แล้วก็ดับ ช่วยไม่ได้ เมื่อมีการเจ็บป่วยเกิดขึ้น ก็แสดงว่าทุกข์เพิ่ม จากการเพียงเกิดและดับ แต่ว่ามีกายปสาทของสัตว์โลก ซึ่งเกิดเพราะกรรม ซึมซาบอยู่ทั่วตัว ที่จะทำให้เกิดทุกขเวทนา เมื่อเวลาที่เป็นผลของอกุศลกรรม เราก็ช่วยแก้ไขได้เพียงเท่านั้น คือให้ยารักษาโรค และรักษาพยาบาล
ใจของเขาที่ยังคงมีกิเลสอยู่ ก็เป็นเหตุให้กระทำกรรมที่เป็นทุจริต แล้วจะต้องได้ผลทางหนึ่งทางใด คือ ทางตา หรือทางหู หรือทางจมูก หรือทางลิ้น หรือทางกาย ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่ดี เราแก้ไขปลายเหตุ แต่ต้นเหตุที่จะให้สิ่งต่างๆ เหล่านี้ไม่เกิดกับเขา เป็นสิ่งซึ่งพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าก็ทรงเห็นว่า จะแก้โรคโดยการแก้เพียงปลายเหตุ หรือช่วยเท่านั้นไม่พอ แต่ว่าสามารถที่จะให้ปัญญาเขาเกิดขึ้น เป็นการแก้ปัญหาตั้งแต่ต้น แล้วก็จะทำให้เขาพ้นจากทุกข์จริงๆ ได้

