เวทนา คืออะไร?

* เวทนา คือความรู้สึก ซึ่งมีความสำคัญ ที่ทำให้เกิดความยินดี ยินร้ายของบุคคลที่ยังมีกิเลส สะสมอยู่ในจิต

* สุขเวทนา คือความรู้สึกสุขกาย และความรู้สึกสุขใจ (โสมนัสเวทนา) แม้จะมีสภาพที่สุขสบาย แต่ก็เป็นทุกข์ เพราะต้องแปรเปลี่ยนไปหาความสุขอย่างอื่นต่อๆ ไป เช่น ชอบรับประทานอาหารสักอย่างหนึ่ง แต่ถ้าให้รับประทานอาหารนั้นเพียงอย่างเดียว ต่อเนื่องไปนานๆ ก็จะเบื่อ ไม่ชอบ ต้องเปลี่ยนไปหาอาหารอย่างอื่น

* ทุกขเวทนา คือความรู้สึกทุกข์กาย และความรู้สึกทุกข์ใจ (โทมนัสเวทนา) เป็นสภาพที่ไม่สบาย จึงเป็นดุจลูกศร ซึ่งเมื่อเสียดแทงแล้ว ทำให้มีความรู้สึกที่เป็นทุกข์

* อทุกขมสุขเวทนา คือความรู้สึกไม่ทุกข์ไม่สุข หรือ อุเบกขาเวทนา คือความรู้สึกเฉยๆ ก็เป็นทุกข์ เพราะไม่เที่ยง เกิดแล้วก็ต้องดับไปอย่างรวดเร็ว

* ความจริงแล้ว เวทนาทั้ง 3 และสภาพธรรมอื่นๆ ทั้งหมด ที่อาศัยปัจจัยปรุงแต่ง เกิดแล้วดับ ก็ไม่เที่ยงทั้งสิ้น แต่ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงว่า พึงเห็นความรู้สึกสุข โดยความเป็นทุกข์ ก็เพื่อให้คลายจากความยินดีติดข้องในสุข และเห็นโทษว่า แม้ความรู้สึกสุข ก็ยังเป็นทุกข์ (โดยต้องแปรเปลี่ยนไป) แล้วความรู้สึกทุกข์ จะขนาดไหน จึงทรงแสดงว่า พึงเห็นความรู้สึกทุกข์ เหมือนลูกศร เพราะมีสภาพที่เสียดแทง ทนอยู่ไม่ได้ ก็เพื่อละคลายโทสะที่ไม่พอใจในความรู้สึกทุกข์ และทรงแสดงว่า พึงเห็นความรู้สึกไม่สุขไม่ทุกข์ โดยความไม่เที่ยง ก็เพื่อละคลายโมหะ คือ ความไม่รู้ ที่เป็นไปกับความรู้สึกเฉยๆ อยู่เสมอ

* ดังนั้น พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงแสดงข้อความนี้ ก็เพื่อประโยชน์ที่จะละคลาย ราคะ โทสะ และโมหะ (ในความรู้สึก) ที่สะสมสืบต่อในจิต นั่นเอง

(ประมวลสรุปจากอรรถกถาทุติยเวทนาสูตร ขุททกนิกาย อิติวุตตก)

โดย อ.อรรณพ หอมจันทร์

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... คติธรรม