การเจริญสมถภาวนาจิตสงบจนถึงอัปปนาฌาน เป็นเรื่องใหญ่ และยากมาก
แม้ในสมัยครั้งพุทธกาล ผู้ที่จะอบรมจนบรรลุฌานเป็นสิ่งกระทำได้แสนยาก คือ
ขั้นต้นจะต้องเป็นผู้ที่มีปัญญา และอบรมตามลำดับของการเจริญสมถภาวนาที่กล่าว
ไว้ในวิสุทธิมรรค ตั้งแต่การละปลิโพธ การหาอาจารย์ที่มีปัญญา หาอาวาสที่เหมาะ
สม รู้จักอารมณ์ที่เหมาะกับจริต รู้วิธีการบริกรรมเพื่อให้จิตแนบแน่น รู้จักองค์ของ
ฌาน เป็นต้น มิจฉาสมาธิเป็นสมาธิที่เกิดร่วมกับอกุศลจิต สัมมาสมาธิเป็นสมาธิที่
เกิดร่วมกับกุศล
ท่านอาจารย์สุจินต์ เคยกล่าวไว้ว่า เรื่องของสมถภาวนากับวิปัสสนาภาวนาเป็นเรื่องของสัมมามรรค สัมมาสติ
สัมมาสมาธิ แต่ถ้าเป็นเรื่องของสมาธิไม่ใช่แต่เฉพาะพุทธศาสนา ที่ไหนก็มี ทั่ว
โลกมีสมาธิ แต่เป็นมิจฉาสมาธิโดยไม่รู้ว่าเป็นมิจฉาสมาธิ
เวลาที่จะนั่งรู้จักกิเลสหรือเปล่า หรือนั่งด้วยกิเลส กิเลสทำให้นั่ง เพราะ
อยากนั่ง เพราะชอบนั่ง เพราะคิดว่านั่งแล้วสบาย หรือนั่งแล้วจิตใจไม่นึกถึงเรื่อง
อื่น ก็เป็นเรื่องของกิเลสทั้งนั้น แล้วไม่รู้ด้วยว่าทำไปเพราะกิเลสนั่นเอง
