เพียงรู้ตรงลักษณะที่กำลังปรากฏ

ผู้ฟัง โดยปกติที่ระลึก จริงๆ สภาพธรรมมันสั้น และเล็กนิดเดียวแล้วก็ดับ แต่จริงๆ แล้วเวลาเราระลึกนี่มันยาว

ท่านอาจารย์ เพราะว่าเราไปคิด ใช่ไหม ระลึกยาว หมายความว่าอย่างไร

ผู้ฟัง หมายถึงว่าเวลาเห็นก็ไม่ได้เห็นเป็นปรมัตถธรรม อย่างเห็นเราก็ได้แต่ความคิดว่าอันนี้คือสิ่งที่ปรากฏทางตา แต่จริงๆ ก็คือดอกไม้

ท่านอาจารย์ คิด ว่าเป็นสิ่งที่ปรากฏทางตา ขณะนั้นไม่ได้รู้ตรงลักษณะ ถ้ารู้ตรงลักษณะคือ ขณะนี้ไม่ได้สนใจอย่างอื่น เพียงฟังว่าไม่สนใจอย่างอื่นเลย นิดหนึ่ง เพียงรู้ตรงลักษณะที่กำลังปรากฏ นั่นก็เป็นการเริ่มต้น

เพียง รู้ตรงลักษณะที่ปรากฏก็เป็นการเริ่มต้น ต่อไปก็จะรู้ว่าขณะนั้นไม่ได้ใส่ใจสนใจในรูปร่างสัณฐาน ขณะนั้น และต่อมาเวลาที่สภาพธรรมอื่นปรากฏ ก็รู้ได้เลยว่าบังคับบัญชาไม่ได้ และก็รู้ตรงลักษณะของเสียง เช่น เสียงที่กำลังปรากฏในขณะนี้ หมดแล้วก็เป็นปกติ คือให้ค่อยๆ ชินกับลักษณะ

ผู้ฟัง แต่ว่ามันก็ยังสวนทางกับสิ่งที่ได้เคยเรียนรู้มา เหมือนกับว่าเราจะพิจารณาอะไร หรือว่าเราจะสนใจใส่ใจอะไร เราก็ควรจะพิจารณา และใส่ใจในสิ่งนั้นๆ

ท่านอาจารย์ ขณะนั้นเป็นเราที่คิด ไม่ใช่เป็นการรู้ว่าเป็นธรรม เพราะฉะนั้น เพียงคำว่า “ธรรม” ก็จะต้องรู้จริงๆ ว่าไม่ใช่เรา ขณะนั้นคิดก็เป็นคิด แต่สำหรับผู้ที่ยังไม่มีการที่สติปัฏฐานจะเกิดขึ้น ก็ยากที่จะเข้าใจ ดูเหมือนเป็นเรื่องใหญ่ เรื่องยาก เรื่องใหญ่ เรื่องยากเพราะเหตุว่าเราสะสมความหลงลืมสติ กับการยึดถือสภาพธรรมโดยรูปร่างสัณฐาน และเรื่องราว ที่จะค่อยๆ คลายการยึดถือสภาพที่ปรากฏเป็นเรื่องราว เป็นนิมิตสัณฐานต่างๆ ได้ ก็ต้องทีละเล็กทีละน้อยโดยปกติ คือไม่ใช่มีเราที่ตั้งใจ แต่เกิดรู้ตรงลักษณะ แสดงให้เห็นว่าขณะนั้นเป็นสัมมาสติ เป็นสภาพที่รู้ตรงลักษณะนั้น มีการค่อยๆ จะชิน

ขั้นเริ่มต้นยังชินมากมายไม่ได้ แต่เริ่มรู้ว่าขณะนั้นมีการที่จะชินกับสิ่งนั้นได้ ถ้ามีการระลึกบ่อยๆ ก็เป็นการคลายความไม่รู้ และความสงสัยในสิ่งที่เราได้ยินชื่อ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องจิต อเหตุกจิต จิตที่ไม่ประกอบด้วยเหตุ ขณะที่กำลังรู้สิ่งที่กำลังปรากฏซึ่งเป็นจิตที่เห็น ไม่ต้องไปนึกว่า เป็นจิตที่ไม่ประกอบด้วยเหตุ แต่ให้เข้าใจว่าขณะนั้นเป็นสภาพธรรมที่ต่างกับขณะที่เกิดยินดีพอใจในสิ่งที่กำลังปรากฏ ซึ่งสืบต่อเร็วมาก แม้ในขณะนี้ก็แยกไม่ได้ ถ้าสติสัมปชัญญะไม่เกิดบ่อยๆ เพิ่มขึ้น

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 140