ชีวิตินทรีย์อุปถัมภ์สหชาตธรรมให้เป็นไปได้

สำหรับวันนี้ก็ขอต่อเรื่องของชิวิตินทรียะ ซึ่งเมื่อกี้ถามถึง

ข้อความในอัฏฐสาลินี  อธิบายชีวิตินทรียะ  มีข้อความว่า

สภาวะที่ชื่อว่าอายุ เพราะทำให้สหชาตธรรมเป็นไปได้ จริงอยู่เมื่ออายุมีอยู่ ธรรมทั้งหลายก็ดำเนินไป คือเป็นไปได้

อนึ่ง เพราะเมื่ออายุมีอยู่เท่านั้น ธรรมเหล่านี้จึงตั้งอยู่ได้  เป็นไปได้  ให้เป็นไปได้ ดำเนินไปได้ หล่อเลี้ยงอยู่ได้

ท่านผู้ฟังมีชีวิตอยู่ หมายความว่า ยังมีอายุอยู่หรือเปล่า ยังไม่สิ้นอายุใช่ไหม คือยังมีความเป็นไปได้ สำหรับนามชีวิตินทรีย์ ก็ทำให้สหชาตธรรม คือ เจตสิกซึ่งเกิดร่วมกันและจิตเป็นไปได้   ชีวิตินทรียะที่เป็นเจตสิกเกิดพร้อมกับจิตและเจตสิกทุกดวง  เพราะฉะนั้นก็เป็นสหชาตธรรมซึ่งอุปถัมภ์ให้สภาพธรรมที่เกิดร่วมด้วยเป็นไปได้

ฉะนั้นจึงมีข้อความว่า

อนึ่ง เพราะเมื่ออายุมีอยู่เท่านั้น ธรรมเหล่านี้จึงตั้งอยู่ได้ เป็นไปได้ ให้เป็นไปได้ ดำเนินไปได้ หล่อเลี้ยงอยู่ได้

ไม่ว่านามหรือรูปธรรมมีอายุทั้งนั้นขณะที่ยังไม่ดับไป จิตเกิดดับเร็ว เพราะเหตุว่าจิตมีอายุ คือ อนุขณะสั้นๆ เพียง ๓ ขณะ ได้แก่ อุปาทขณะ ขณะที่เกิดขึ้น ฐีติขณะ ขณะที่ยังไม่ดับ และภังคขณะ คือ ขณะที่ดับ เร็วมาก แต่ตราบที่จิตตั้งอยู่ ก็เพราะชีวิตินทรียเจตสิกเกิดร่วมด้วยในขณะนั้น อุปถัมภ์ให้นามธรรมซึ่งชีวิตินทรียเจตสิกเกิดร่วมด้วย ดำรงอยู่ ตามอายุของสภาพธรรมนั้นๆ คือ ถ้าเป็นนามธรรมก็มี ๓ ขณะย่อย ได้แก่  อุปาทขณะ  ฐีติขณะ และภังคขณะ