ทบทวนความเข้าใจในเรื่องของปุเรชาตปัจจัย

ทบทวนนะคะ

หทยรูป   เป็นปัจจัยแก่ปฏิสนธิจิตได้ไหม ?  ได้

หทยรูป   เป็นปุเรชาตปัจจัยแก่ปฏิสนธิจิตได้ไหม ?   

นี่คือคำถามที่เป็นคู่   เพื่อที่จะให้เข้าใจโดยไม่ลืม   คือ

คำถามที่ ๑   ถามโดยกว้างทั่วไปว่า   หทยรูปเป็นปัจจัยแก่ปฏิสนธิจิตได้ไหม ได้

คำถามที่ ๒   หทยรูปเป็นปุเรชาตปัจจัยแก่ปฏิสนธิจิตได้ไหม ?  เจาะจงเลยว่าปฏิสนธิจิต   แล้วเจาะจงด้วยว่าเป็นปุเรชาตปัจจัย

ในคำถามที่ ๒   ว่า  หทยรูปเป็นปุเรชาตปัจจัยแก่ปฏิสนธิจิตได้ไหม ?  ไม่ได้   เพราะเหตุใด  ?   เพราะเหตุว่าหทยรูปในขณะปฏิสนธิเกิดพร้อมกับปฏิสนธิจิตในอุปาทขณะเท่านั้น   ที่เป็นข้อยกเว้นว่ามีขณะเดียวที่รูปเป็นปัจจัยให้อุปาทขณะได้   ไม่ต้องเป็นปัจจัยในฐีติขณะ   คือไม่เป็นปุเรชาตปัจจัย   เฉพาะในขณะปฏิสนธิเท่านั้น

ถามต่อไป

ถาม   หทยวัตถุที่เกิดหลังปฏิสนธิจิต   เป็นวัตถุปุเรชาตปัจจัยหรือเปล่า ?

ตอบ   ตอบง่าย ๆ ตามเหตุผล   คือ   เป็น

ถามอีกข้อหนึ่ง   ในอรูปภูมิ   มีวัตถุปุเรชาตปัจจัยไหม ?

ท่านอาจารย์ อรูป   อรูปภูมิ   มีความหมายว่าอะไร ?   อรูปภูมิเป็นภูมิที่มีแต่นามขันธ์ ๔   ไม่มีรูปใด ๆ เลยสักรูปเดียว  แต่ปุเรชาตปัจจัย  คือ รูปธรรมซึ่งเกิดก่อนเป็นปัจจัยแก่นามธรรม   

เพราะฉะนั้นในอรูปภูมิ   มีวัตถุปุเรชาตปัจจัยไหม ?

ตอบ   ไม่มี

พอเข้าใจเรื่องของขันธ์ ๕   ต้องเข้าใจตลอดไปจนถึงภูมิซึ่งมีขันธ์ ๔  คือ  อรูปภูมิด้วย   เพราะเหตุว่าในภูมินั้น   นามธรรมเกิดขึ้นโดยไม่อาศัยรูปใด ๆ ทั้งสิ้น  แม้แต่ปฏิสนธิจิต   ในขณะที่เกิดในอรูปภูมิ   อรูปฌานกุศลเป็นปัจจัยให้อรูปวิบากจิตและเจตสิกปฏิสนธิในอรูปภูมิ   โดยไม่ต้องอาศัยรูป   มิฉะนั้นก็จะต้องเป็นขันธ์ ๕ อีกแล้ว   แต่ว่าในภูมินั้นมีแต่ขันธ์ ๔   เพราะฉะนั้นไม่ว่าจะกล่าวถึงรูปเป็นปัจจัยใด ๆ ก็ตาม   แม้ปุเรชาตปัจจัยหรือวัตถุปุเรชาตปัจจัย   ในอรูปภูมิก็ไม่มี   เพราะเหตุว่าไม่ต้องอาศัยรูปเป็นปัจจัย