ขาดเรื่องการศึกษาพระธรรม
ถ . ผมเป็นชาวพุทธที่ยังไม่เข้าใจปัญหาหลายๆ ข้อ คือ ประเพณีการบวชในประเทศไทย ผมคนหนึ่งที่บวชในพระพุทธศาสนามา ๑ พรรษา ก็ยังไม่เข้าใจ คำภาษาบาลี สวดทำวัตรก็ยังไม่เข้าใจ ความหมายของหนังสือในพระพุทธศาสนา เราไม่เข้าใจลึกซึ้ง ต่อไปศาสนาของเราจะเสื่อมลงก็ได้ คือ การสวดแต่ละครั้ง บางบทมีความหมายอย่างลึกซึ้ง แต่ไม่มีการแปลให้รู้ถึงความหมาย อย่างของสถานีอะไร ผมจำไม่ได้ เขาสวดและแปลให้รู้ความหมายด้วย การฟังเทศน์อีกอย่างหนึ่ง ควรจะเทศน์ให้คนที่ฟังรู้ความหมาย แต่ตามประเพณีเก่าๆ เทศน์ยาว ทำให้คนฟังเกิดความรำคาญ ในงานศพ หรืองานประเพณีอะไรต่างๆ พวกเด็กๆ ที่อยู่ข้างนอกเขา ไม่สนใจเลย เพราะเขาไม่รู้ความหมาย ต่อไปการบวชหรือการฟังเทศน์ ผมอยากให้สวดแบบไทยจะได้ไหม
สุ. ถ้ารักษาภาษาบาลีไว้ จะเป็นประโยชน์อย่างมาก เพราะถ้าไม่มีภาษาบาลีเลย ภายหลังก็ไม่สามารถเข้าใจว่า ที่กล่าวธรรมกันนั้นตรงตามข้อความใน ภาษาบาลีมากน้อยแค่ไหน เพราะฉะนั้น ถ้ายังมีการสวดหรือยังรักษาภาษาบาลีไว้ ก็เป็นการดี แต่ควรศึกษาพระธรรมให้เข้าใจความหมายด้วย ไม่ใช่เพียงแต่สวดโดยที่ไม่เข้าใจความหมาย
ควรจะชักชวนกันให้เห็นประโยชน์ของพระธรรมว่า ทำให้เกิดปัญญาและเป็น สิ่งที่ควรจะได้ศึกษา เพราะถ้าไม่ศึกษาพระธรรมและจะกล่าวว่า เข้าใจพระพุทธศาสนา ก็เป็นไปไม่ได้เลย
ถ . หนังสือที่พิมพ์ในภาคเหนือส่วนมากไม่มีการแปลเลย อย่างพระที่อยู่ ในวัดก็เหมือนกัน ท่านห่มผ้าเหลือง แต่ไม่รู้ความหมายเลยว่า สวดบทนั้นแปลว่า อย่างไร ผมก็บวชมาพรรษาหนึ่ง การสวดก็สวดไปตามประเพณี แต่ไม่รู้ความหมายว่าสวดอะไร เจ้าอาวาสของแต่ละวัดๆ ก็เหมือนกัน ผมได้อ่านข่าวทางหนังสือพิมพ์ว่า พระสวดออกเสียงตามสาย ไม่รู้พระสวดอะไร โดนกล่าวหาว่ารบกวนชาวบ้าน สวดนี่เป็นกิจของพระตอนเช้ากับตอนเย็น แต่ชาวบ้านเขาฟังไม่รู้ความหมาย ก็มี การประท้วงกัน
สุ. ก็ขออนุโมทนาในกุศลกรรมของพุทธสมาคม จังหวัดแพร่ ในโอกาส นี้ด้วย ที่ทำให้มีการฟังธรรมในอีกรูปแบบหนึ่งที่จะทำให้เกิดความเข้าใจ คือ เป็นการสนทนาธรรม หรือตอบปัญหาธรรม มีการเข้าใจธรรมขึ้นในภาษาไทย ซึ่งก็คงจะเป็นไปได้ ถ้ามีการฟังและการสนทนากันบ่อยๆ แทนที่จะเพียงสวดและยอมรับกัน ทั่วๆ ไปว่า สวดแล้วก็ไม่เข้าใจ หรือบวชเรียนแล้วก็สวด แต่ก็ยังไม่เข้าใจอยู่นั่นเอง นี่แสดงให้เห็นถึงความจริงซึ่งทุกคนคงปฏิเสธไม่ได้ว่า เราขาดเรื่องการศึกษาพระธรรม แต่ถ้าเราเริ่มสนใจตั้งแต่เดี๋ยวนี้ จะทำให้มีโอกาสเข้าใจพระธรรมได้มากก่อนที่ เราจะตาย ซึ่งเมื่อตายแล้ว ก็ไม่แน่ใจว่าจะมีโอกาสได้ฟังพระธรรม ได้ศึกษา พระธรรมไหม