เคล็ดลับให้ปัญญาเกิดมีไหม

มีบางท่านที่ใจร้อน ฟังธรรมเรื่องของการปฏิบัติจากบุคคลนั้นบ้าง บุคคลนี้บ้าง สำนักนั้นบ้าง สำนักนี้บ้าง ซึ่งดูเหมือนว่า สำนักทั้งหลายนี้จะมีเคล็ดลับในการที่จะให้ปัญญาเกิดขึ้น เพราะบอกว่าไม่ยาก ถ้ารู้เคล็ดลับจริงๆ ก็สามารถจะสำเร็จได้ หรือว่าได้ผลภายในเดือนหนึ่งบ้าง สองเดือนบ้าง สามเดือนบ้าง เพราะฉะนั้น เวลาที่ท่านฟังเรื่องการเป็นผู้ที่มีปกติเจริญสติปัฏฐาน ท่านก็ถามว่า มีเคล็ดลับอย่างไรที่จะให้รู้นามธรรมและรูปธรรมเร็ว เพราะรู้สึกว่า น่าจะมีเรื่องของเคล็ดลับ คือ โยนิโสมนสิการแต่ขอให้ท่านลองพิจารณาจริงๆ กิเลสไม่ได้อยู่ที่คนอื่น อยู่ที่ตัวท่านทุกคน ทุกขณะ ที่สติไม่เกิดขึ้น ไม่ระลึกรู้ลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมที่กำลังปรากฏ

กำลังเห็น สติขณะนี้เกิดหรือเปล่า ระลึกรู้ว่าเป็นแต่เพียงสภาพรู้ทางตา และสิ่งที่กำลังปรากฏเป็นแต่เพียงสิ่งที่ปรากฏทางตาเท่านั้น ระลึกรู้ไม่ว่าท่านจะอยู่ที่ไหนจนชิน จนชำนาญ จนละ จนคลายความไม่รู้ ค่อยๆ ละความสงสัยว่า สิ่งที่กำลังปรากฏทางตาเป็นอย่างไร และการที่รู้ความหมายของสิ่งที่กำลังปรากฏทางตานั้น เป็นสภาพธรรมต่างชนิด ไม่ใช่ลักษณะเดียวกัน จนกระทั่งท่านมีความชำนาญจริงๆ แล้วหรือยัง เป็นเรื่องของการรู้ แล้วละคลายความไม่รู้ แต่เป็นปกติ ไม่ใช่ว่าจะรีบร้อนเร่งรัดให้ไปรู้สิ่งอื่น เป็นสิ่งที่ท่านจะทดสอบปัญญาของท่านเองได้จริงๆ

เพราะฉะนั้น เคล็ดลับไม่มี แต่เป็นเรื่องของสติที่จะระลึกบ่อยๆ เนืองๆ ความรู้ค่อยๆ เพิ่มขึ้นทีละเล็กทีละน้อย จนกระทั่งเป็นความรู้ และละคลายความไม่รู้ ไม่ว่าสติจะระลึกรู้ทางตา หรือทางหู หรือทางจมูก หรือทางลิ้น หรือทางกาย หรือทางใจ ก็เป็นการเพิ่มความรู้ซึ่งละคลายความไม่รู้ และท่านจะเห็นว่า เยื่อใยที่เคยยึดถือนามธรรมและรูปธรรมที่กำลังปรากฏนั้น ยังไม่คลาย ยังเหนียวแน่นอยู่

เพราะฉะนั้น ไม่มีทางอื่นเลย นอกจาก ขณะนั้นสติระลึกตรงลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏจนกว่าจะชิน จนกว่าจะทั่ว จนกว่าจะละเอียด จนกว่าจะรู้ว่าไม่มีหนทางอื่น นอกจากจะเจริญเหตุ คือ ระลึกทันทีตรงลักษณะนั้น

ส่วนความสมบูรณ์ของปัญญาที่จะรู้แจ้งเป็นวิปัสสนาญาณแต่ละขั้นนั้น ก็ย่อมมาจากขณะที่สติกำลังระลึกได้ตรงลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมที่กำลังปรากฏเท่านั้น นี่เป็นสิ่งที่จะละความต้องการที่จะบรรลุอริยสัจธรรมโดยรวดเร็ว เพราะเหตุว่าถ้าปัญญาไม่เจริญขึ้น ไม่เพิ่มขึ้น ไม่มีอะไรเลยที่จะไปละความต้องการที่จะเป็นพระอริยเจ้าได้ ก็ยังคงเป็นความต้องการที่จะเป็นพระอริยเจ้าโดยปัญญาไม่เจริญ ไม่ได้ละความสงสัย ไม่ได้ละคลายความไม่รู้ในลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมที่กำลังปรากฏทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ ตามปกติ ตามความเป็นจริง

เพราะฉะนั้น เรื่องของเคล็ดลับ ไม่มี นอกจากเป็นผู้ที่เข้าใจเรื่องการอบรมเจริญปัญญาว่า จะรู้ชัดในสภาพธรรมได้ เมื่อสติระลึกตรงลักษณะที่เป็นนามธรรมและรูปธรรมบ่อยๆ เนืองๆ จนกระทั่งความรู้นั้น สามารถที่จะเพิ่มขึ้นและละคลายมากขึ้น [แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 319]