จะรู้ความเป็นอิทรีย์ได้เมื่อไหร่
บง ที่เรียกว่า อินทรีย์ ขณะที่ปรากฏใช่ไหม ถ้าไม่ปรากฏ ขณะนั้นก็ไม่เป็น หรือว่าอย่างไรคะ
สุ. เดี๋ยวก่อนนะคะ ขณะเห็นเดี๋ยวนี้เอง มีอินทรีย์อะไรบ้าง ตามความเป็นจริง
บง จักขุนทรีย์ มนินทรีย์ อุเบกขินทรีย์
สุ. ๓ อินทรีย์ และคำถาม ก็คือว่า จะรู้อินทรีย์ไหนได้ จักขุนทรีย์ก็มี มนินทรีย์ก็มี เวทนินทรีย์ก็มี แล้วจะรู้อินทรีย์ไหนได้
บง เข้าใจแล้วค่ะ คำตอบของอาจารย์ก็คือแล้วแต่ว่า สภาพนั้นจะปรากฏใช่ไหมคะ เพราะว่ามีสิ่งที่จะรู้ได้ตั้งหลายอย่าง เพราะเกิดพร้อมๆ กัน
สุ. อวิชชารู้ได้ไหม
บง อวิชชาไม่ได้ค่ะ ต้องปัญญาที่จะรู้ขณะนั้นก็เป็นอินทรีย์
สุ. ก่อนที่จะรู้ว่าเป็นอินทรีย์ ต้องรู้ว่าเป็นนามธรรม และรูปธรรมก่อนใช่ไหม นี่คือแม้ขั้นการฟังก็ต้องเป็นลำดับ การประจักษ์แจ้งลักษณะของสภาพธรรมตรง คือ เป็นลำดับ ถ้าไม่รู้ว่าเป็นธรรม ไม่มีทางเลยที่จะรู้ว่า ไม่ใช่ตัวตน แต่เมื่อรู้ว่าเป็นธรรม และลักษณะที่ต่างกันเป็นนามธรรม เป็นรูปธรรม
เพราะฉะนั้นก่อนอื่นก็คือ จะเข้าใจสภาพที่เป็นรูปธรรมที่ปรากฏตามความเป็นจริง หรือนามธรรมที่มีในขณะนั้นตามความเป็นจริง
ที่มา ...