จะอบรมเจริญปัญญาอย่างไรจึงจะเข้าใจว่าไม่ใช่เรา
อรวรรณ เราจะอบรมเจริญปัญญาอย่างไร จึงจะน้อมเรื่องที่เรารู้ว่า ตัวเราที่มีจิตกับเจตสิก
สุ. ปัญญาเกิดได้จากอะไรคะ
อรวรรณ ขั้นแรกก็ฟัง แต่เหมือนกับเราอบรมไม่เป็นให้น้อมเข้ามาว่า สิ่งที่เราฟังเรื่องราว ก็คือขณะนี้นี่เอง
สุ. ก็เรา ไม่ใช่ปัญญา
อรวรรณ ต้องอบรมเจริญปัญญาให้เขาเกิดรู้ว่า
สุ. ปัญญาเท่านั้นที่เข้าใจสภาพธรรมตามความเป็นจริงได้
อรวรรณ ก็เลยไม่แน่ใจว่า เมื่อเรารู้เรื่องราวแล้วก็ปิดบังสภาพธรรม ทำให้ไม่รู้
สุ. ปัญญาก็รู้ว่า ขณะนั้นเป็นเพียงแค่เข้าใจเรื่องราว และปัญญาก็เข้าใจว่า ต้องมีปัญญาขั้นต่อไปอีก ไม่ใช่เพียงขั้นเรื่องราวเท่านั้นที่จะรู้ตัวจริงของสภาพธรรม
อรวรรณ แล้วเราต้องมั่นคงว่า ปัญญาขั้นเรารู้เรื่องราวธรรม จะเป็น
สุ. เวลาที่ปัญญาเข้าใจขึ้น ก็มั่นคงขึ้น ไม่มีตัวเราอีกต่างหาก
อรวรรณ ปัญญาจะมั่นคงว่า สิ่งที่เรารู้เรื่องราวของธรรม ก็จะทำให้รู้ลักษณะสภาพธรรมจริงๆ
สุ. สิ่งที่มีจริง มีจริง เริ่มเข้าใจจากการฟัง ถ้าไม่มีปัญญาขั้นฟัง ปัญญาที่จะรู้ลักษณะจริงของสภาพธรรมนั้น ก็ไม่มีแน่นอน และถ้าปัญญาไม่เริ่มรู้ลักษณะของสภาพธรรม ที่จะประจักษ์ความจริงของสภาพธรรมในขณะนี้ ก็เป็นไปไม่ได้ การอบรมเจริญปัญญาไม่ใช่เรา เป็นความเห็นถูก ความเข้าใจถูกที่เพิ่มขึ้น
อรวรรณ ความเข้าใจนั้นก็คือปัญญา และไม่ใช่เรา
สุ. อีกชื่อหนึ่ง ก็คือปัญญา ภาษาบาลี ภาษาไทยก็เข้าใจถูกต้อง ความเห็นถูกต้อง
อ.กุลวิไล คุณอรวรรณคงกังวลว่า การฟังพระธรรม บางครั้งก็ไปอยู่ในเรื่องราวของธรรม ไปอยู่ในอรรถของธรรม แต่ห่วงว่า จะไม่รู้ลักษณะสภาพธรรมที่ปรากฏ แต่ที่จริงแล้วพระธรรมที่ทรงแสดง แสดงถึงอรรถของลักษณะที่มีจริง เพราะฉะนั้นก็จะเป็นปัจจัยให้เราไตร่ตรอง แล้วพิจารณาลักษณะสภาพธรรมนั้นถูกต้องตามความเป็นจริง
ที่มา ...