เข้าใจว่า เรารู้แล้ว
ถาม บางครั้งจิตเราไม่อยากฆ่าสัตว์ แต่เราจำเป็นต้องฆ่ามัน เราจะบาปไหมครับ
สุ. รู้จักจิตหรือยัง
ผู้ถาม จิตก็คือสภาพนามธรรมชนิดหนึ่ง
สุ. นามธรรมหมายความว่าอะไรคะ
ผู้ถาม หมายความว่าสภาพรู้
สุ. สภาพที่สามารถจะรู้ จะเห็น จะคิด จะนึก จะจำ ต่างกับรูปธรรมที่ไม่สามารถจะรู้อะไรได้เลย แล้วถ้าใช้คำว่า “นามธรรม” ที่เกิดขึ้น จะมี ๒ อย่าง คือ จิตเป็นใหญ่ เป็นประธานที่กำลังรู้สิ่งที่ปรากฏในขณะนี้ เช่น เห็น ขณะนี้มีสิ่งที่กำลังปรากฏทางตากับจิตที่กำลังเห็น
เพราะฉะนั้นเวลาที่พูดถึงเรื่องจิต เราเข้าใจว่า เรารู้แล้ว แต่ความจริง เรารู้จริงๆ หรือเปล่าว่า ขณะนี้ไม่ใช่เราเห็น แต่เป็นธาตุหรือธรรมชนิดหนึ่งซึ่งไม่มีรูปร่างใดๆ เลยทั้งสิ้น แต่เป็นสภาพซึ่งเมื่อเกิดขึ้นแล้วต้องรู้สิ่งหนึ่งสิ่งใด มีใครจะไม่ให้จิตขณะนี้เกิดได้ไหมคะ ไม่มีทางเลย ธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา บังคับบัญชาไม่ได้ เมื่อมีปัจจัยที่จะให้จิตเห็นเกิด จิตเห็นก็เกิด
ขณะที่ได้ยิน กำลังได้ยิน จิตเห็นเกิดหรือเปล่า
ผู้ถาม จิตเห็นไม่เกิดครับ
สุ. จิตอะไรเกิด
ผู้ถาม จิตที่ฟัง
สุ. จิตที่กำลังได้ยินเสียง เพราะฉะนั้นก็ต้องเข้าใจความเป็นอนัตตาด้วย จิตมีมากมายหลากหลาย ที่กล่าวถึงบุญ และบาป ก็เป็นจิตที่เป็นกุศล และอกุศล ถ้าเป็นจิตที่ไม่ดี ก็เป็นอกุศลจิต ถ้าเป็นจิตที่ดี งาม ไม่ให้เป็นผลเป็นทุกข์เลย ก็เป็นกุศลจิต
เพราะฉะนั้นก็เป็นผู้ที่ตรงว่า จิตเป็นเราหรือเปล่า
ผู้ถาม จิตไม่ใช่เราครับ
สุ. ค่ะ จิตเป็นจิต กุศลจิตมีไหมคะ
ผู้ถาม มีครับ
สุ. อกุศลจิตมีไหม
ผู้ถาม อกุศลจิตก็มี
สุ. เพราะฉะนั้นขณะที่อกุศลจิตเกิด เป็นเราหรือเปล่า
ผู้ถาม ก็ไม่ใช่เรา
สุ. เพราะฉะนั้นเมื่ออกุศลจิตมีกำลัง ก็ทำทุจริตทางกาย ทางวาจา แล้วจะเปลี่ยนอกุศลจิตให้เป็นกุศลจิตไม่ได้ เพราะฉะนั้นก็เป็นผู้ที่ตรง ที่จะรู้ด้วยตัวเองว่า อกุศลจิตเป็นอกุศลจิต
ที่มา ...