รู้ทั้งธรรมะและเนื้อความของธรรมะ…สนทนาปัญหาธรรม 9/9/68

การศึกษาธรรมะเป็นสิ่งที่มีประโยชน์แต่ไม่ง่ายเลยที่จะศึกษาในแต่ละคำของพระพุทธเจ้า ที่จะเป็นเหตุให้เกิดความรู้ความเข้าใจเพิ่มขึ้น ตรงต่อความเป็นจริงของสภาพธรรมะ เพราะเหตุว่ามีคำต่างๆ มากมาย หรือแม้แต่การที่จะศึกษาเข้าใจความเป็นจริงของธรรมะก็ต้องเข้าใจในภาษาของตนๆ

การจะรู้จักธรรมะที่เป็นพระธรรมคำสอนมีความละเอียดลึกซึ้งอย่างไร?! รู้จักธรรมะคืออย่างไร?! รู้จักอรรถ (เนื้อความของธรรมะ) คืออย่างไร?! ต้องเป็นผู้ที่ได้ยินได้ฟังพระธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงอย่างแน่นอน ความเข้าใจที่ถูกต้อง ... ต้องเจริญขึ้นตามลำดับตั้งแต่ขั้นการฟัง สิ่งสำคัญคือมีความเข้าใจเพราะว่าพระธรรมที่พระองค์ทรงแสดงโดยนัยใดก็ตาม ซึ่งทั้งหมดก็คือความจริงที่ได้ทรงแสดงไว้ดีแล้วทั้งหมดเลย

ดังนั้นการศึกษาก็ต้องเป็นผู้ที่ละเอียดจริงๆ ที่สำคัญคือต้องเข้าใจตั้งแต่ต้นเพื่อให้เกิดการเข้าใจความจริงของธรรมะ ซึ่งก็ต้องอาศัยคำอธิบายขยายความเพื่อให้มีความเข้าใจอย่างแจ่มแจ้ง ต้องไม่เข้าใจผิด ไม่คลาดเคลื่อนจากความเป็นจริง เพราะฉะนั้นรู้ทั้งธรรมะและเนื้อความของธรรมะ จึงจะเป็นผู้ที่มีความเข้าใจอย่างถูกต้องตรงตามความเป็นจริงในพระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า

คำว่าธรรมะคืออะไร ... ก็ต้องเข้าใจ ... ถ้าหากไม่ได้ฟัง ไม่ได้อาศัยคำอธิบายจะเข้าใจในความเป็นจริงของธรรมะได้ไหม?! ก็ต้องได้อาศัยคำอธิบายขยายความในแต่ละส่วนๆ เพื่อให้มีความเข้าใจอย่างถูกต้องในความเป็นจริงของธรรมะ

ไม่ใช่เป็นผู้ที่ศึกษามาก รู้เรื่องราวต่างๆ มาก แต่พอถามว่าธรรมะคือะไรแล้วตอบไม่ได้ ก็แสดงว่าไม่ใช่ผู้รู้ธรรมะ ไม่ใช่ผู้รู้เนื้อความของธรรมะเลย

ประโยชน์คือการที่มีโอกาสได้ศึกษาไม่ว่าจะเป็นข้อความใดก็ตาม ก็เป็นการค่อยๆ สะสมความเข้าใจไปทีละเล็กทีละน้อย ขาดปัญญาไม่ได้ ขาดความเข้าใจที่ถูกต้องไม่ได้

ก็เป็นเรื่องของการค่อยๆ ฟังค่อยๆ ศึกษาค่อยๆ สะสมความเข้าใจถูกเห็นถูกไปทีละเล็กทีละน้อยจริงๆ

พระธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงอุปการะสัตว์โลกเป็นอันมาก เพราะว่าสัตว์โลกทั้งหลายมากด้วยความไม่รู้ ถูกอวิชชาปกปิดความเป็นจริงไว้และมีอกุศลโดยประการต่างๆ มากมาย การที่จะละความไม่รู้และคลายอกุศลก็เป็นสิ่งที่ยาก ก็ต้องอาศัยพระธรรมเทศนาโดยนัยประการต่างๆ ให้กุศลคุณความดีต่างๆ ค่อยๆ เกิดขึ้น ... เจริญขึ้น

ยินดีในความดีของทุกท่านค่ะ