เป็นปัญญาที่ขัดเกลา

ผู้ฟัง ก่อนที่จะศึกษาธรรม ก็เป็นความฟุ้งซ่าน พอมาศึกษาธรรม ทำให้จิตใจของเราถูกขัดเกลา แล้วก็รู้อะไรๆ หลายอย่างที่เกี่ยวกับธรรมชาติ ธรรมชาติของมนุษย์เป็นอย่างนี้ ก็ทำให้รู้ว่าอะไรถูก อะไรผิดขึ้นมานิดหน่อย

ท่านอาจารย์ เวลาที่กำลังขัดเกลา เป็นเรา หรือเป็นอนัตตา

ผู้ฟัง เป็นอนัตตา

ท่านอาจารย์ นี่ต้องยืนพื้นตลอด แม้แต่ความคิดที่เกิดจากการฟังและพิจารณาเห็นโทษของอกุศล ขณะนั้นก็ เป็นปัญญาที่ขัดเกลา ไม่ใช่เรา เพราะถ้าไม่ฟังพระธรรมแล้วพยายามจะขัดเกลาสักเท่าไรก็ไม่ได้ หรือถึงแม้ว่าฟังแล้ว แต่ว่ายังไม่เห็นโทษของอกุศล ก็ไม่เกิดความคิดที่จะขัดเกลา

นี่ก็แสดงให้เห็นว่า ปัญญามีหลายระดับขั้นจริงๆ บางคนเรียนแล้วก็เกิดความสำคัญตนว่าเก่งกว่าคนอื่น ขณะนั้นก็เป็นอกุศลที่สลับกับกุศล นี่ก็แสดงให้เห็นความเป็นอนัตตาทุกสิ่งทุกอย่างในชีวิตตั้งแต่เกิดจนตาย

โสภณธรรม ครั้งที่ 132