เวลาเห็นคนเคลื่อนไหวทำกิจการงานหรือว่าเล่นฟุตบอล ขณะนั้นการรู้อย่างนั้นเป็นอะไร?

คำถามหนึ่งที่ท่านผู้ฟังท่านหนึ่ง ท่านก็ถาม “ เวลาเห็นคนเคลื่อนไหวทำกิจการงานหรือว่าเล่นฟุตบอล ขณะนั้นการรู้อย่างนั้นเป็นอะไร? ” คือ เข้าใจว่าไม่ใช่การคิดนึก แต่ความจริงถ้าเห็นรูปภูเขา ก็คิดถึงภูเขา ถ้าเห็นรูปต้นไม้ ก็คิดถึงต้นไม้ ถ้าเห็นรูปสัตว์ ก็คิดถึงสัตว์

รูปเขียนภาพภูเขา นึกถึงภูเขา ภาพต้นไม้ นึกถึงต้นไม้ ภาพสัตว์ นึกถึงสัตว์ ฉันใด เวลาที่ไม่ใช่ภาพเขียน แต่ว่าเป็นการเห็นทางตา ก็เหมือนกับภาพเขียนเหมือนกัน ที่จะรู้ว่า เห็นเป็นขณะหนึ่ง แล้วก็คิดถึงสิ่งที่เห็น โดยรูปร่างสัณฐานต่างๆ เป็นอีกขณะหนึ่ง ก็เป็นโลกของความคิด เป็นโลกของสมมติบัญญัติ ซึ่งจะต้องรู้ว่า ตลอดชีวิตตั้งแต่เกิดจนตายในวันนี้ คนตายไม่เห็นอะไร ไม่เห็นการเคลื่อนไหวใดๆ ไม่มีการคิดนึกเรื่องบุคคลนั้นบุคคลนี้กำลังเคลื่อนไหวเลย นั่นคือคนตาย ซึ่งไม่มีนามธรรม

เพราะฉะนั้นคนเป็นที่ยังไม่ตาย เห็นทุกขณะ ไม่ว่าจะเห็นเป็นคนนั้นคนนี้กำลังเคลื่อนไหว ขณะนั้นก็คือนามธรรมนั่นเอง เป็นสภาพรู้ เป็นธาตุรู้ ซึ่งกว่าปัญญาจะเจริญจนกระทั่งละการยึดถือทุกขณะ ไม่ว่าจะเห็นสิ่งใด คิดเรื่องอะไร ก็รู้ว่าเป็นแต่เพียงนามธรรมที่กำลังคิดนึกเรื่องนั้นเท่านั้น ซึ่งคนตายไม่เห็น และไม่รู้ ไม่ได้คิดตามว่า มีคนกำลังเดินเล่นหรือกำลังทำกิจธุรการงานต่างๆ

เพราะฉะนั้นให้เห็นว่า นามธรรมในวันหนึ่งซึ่งคนตายไม่เห็น ไม่รู้ ไม่ได้ยิน ไม่คิดนึกเลย มีมากเท่าไร ผู้ที่ยังมีชีวิตอยู่ เป็นคนเป็นที่เจริญปัญญา ก็จะต้องรู้ว่าความจริงว่า ทั้งหมดทุกขณะนั้น คือ นามธรรมเท่านั้น

นี่คือการที่ละการยึดถือสภาพธรรมในวันหนึ่งๆ ว่า เป็นตัวตน เป็นสัตว์ เป็นบุคคล ต้องทั่วจริงๆ เพราะเหตุว่าช่วงที่สติไม่เกิดยึดถือสภาพธรรมว่าเป็นตัวตน จะต้องเจริญปัญญาจนกว่าจะต้องรู้ทั่วหมดว่า ไม่ใช่ตัวตน โดยสติจะต้องระลึกบ่อยๆ เนืองๆ และก็ทั่วจริงๆ ทั้ง ๖ ทาง

โสภณธรรม ครั้งที่ 054