คำถามของเด็กอนุบาล ....จิตรู้แข็ง กับ ปัญญารู้แข็ง
ประจำวันอาทิตย์ ที่ ๖ มีนาคม ๒๕๕๑
"คำถามของเด็กอนุบาล ... จิตรู้แข็ง กับ ปัญญารู้แข็ง"
ขวัญเรือน และคำถามของเด็กอนุบาล อีกคำถามหนึ่งคือ ขณะที่กายวิญญาณรู้แข็ง ต่างกับปัญญารู้แข็งอย่างไร
ท่านอาจารย์ ค่ะ เด็กๆ รู้ไหมว่า แข็ง คนที่ไม่ได้ฟังธรรมรู้ไหมว่า แข็ง หน้าที่ของกายวิญญาณคือ จิต เป็นสภาพที่รู้แจ้งอารมณ์ที่ปรากฏ เพราะฉะนั้น แข็ง เราอาจจะคาดคะเนไม่ถูกว่า แข็งระดับไหน ถ้าไม่มีการกระทบสัมผัส ถ้าจิตไม่เกิดขึ้นรู้ลักษณะแข็งนั้นจริงๆ จะไม่รู้ว่าแข็งนั้น มีความแข็งมากน้อยแค่ไหน เพราะฉะนั้น ก็ให้ทราบว่า กายวิญญาณก็เป็นจิต ที่เป็นใหญ่ เป็นประธานในการรู้แจ้ง เมื่อแข็งเป็นอารมณ์ แข็งกำลังปรากฏ ลักษณะของแข็งนั้น จะแข็งแค่ไหนก็ตามแต่ จิตเป็นสภาพที่รู้แจ้งเป็นธรรมดา เพราะฉะนั้น เราอาจจะถามคนอื่นว่า แข็งไหม เขาตอบว่า แข็ง แต่ถ้าถามว่า แข็งเป็นอะไร เขาไม่รู้ ที่จะรู้ว่าเป็นธรรม เขาไม่รู้ แต่ว่าสามารถจะรู้ได้เพียงว่า ลักษณะนั้นแข็ง เมื่อใครๆ ที่มีกายปสาท มีสิ่งที่กระทบแล้ว จิตซึ่งรู้สิ่งที่กระทบ เกิดขึ้น ก็มีร้อนบ้าง แข็งบ้างเป็นธรรมดา ไม่ใช่เป็นปัญญาที่เห็นถูกว่า เป็นสภาพธรรมหนึ่ง ในสภาพธรรมที่ปรากฏแต่ละทาง ทุกวันๆ ที่มีสภาพธรรมที่ปรากฏ เป็นธรรมแต่ละทางจริงๆ สิ่งที่กำลังปรากฏทางตา เป็นธรรมที่ปรากฏทางตา ไม่ใช่ธรรมที่ปรากฏทางหู เพราะฉะนั้น เวลาที่มีเสียงปรากฏ ก็เป็นธรรมอีกอย่างหนึ่ง เพราะฉะนั้น จึงเป็นธรรมทั้งหมด แต่ไม่รู้ว่าเป็นธรรม รู้แต่เพียงว่า อ่อน หรือแข็ง สีอะไร เสียงอะไร แต่ไม่รู้เลยว่า เป็นธรรม นี่เป็นความต่างกันนะคะ ของจิตซึ่งเป็นใหญ่เป็นประธาน ในการรู้แจ้งลักษณะของอารมณ์ และปัญญาที่มีความเห็นถูกต้อง ตามความเป็นจริงของสภาพธรรมนั้น
เพราะฉะนั้น จึงเป็นธรรมทั้งหมด แต่ไม่รู้ว่าเป็นธรรม รู้แต่เพียงว่าอ่อน หรือแข็ง สีอะไร เสียงอะไร แต่ไม่รู้เลยว่า เป็นธรรม นี่เป็นความต่างกันนะคะของจิต ซึ่งเป็นใหญ่เป็นประธานในการรู้แจ้งลักษณะของอารมณ์ และปัญญาที่มีความเห็นถูกต้องตามความเป็นจริงของสภาพธรรมนั้น
ขอบพระคุณและขออนุโมทนาด้วยค่ะ
ทุกสิ่งทุกอย่างในโลกนี้ ไม่ว่าจะเป็นอะไรทั้งนั้น มีขึ้นมาได้ด้วยการประกอบขึ้นของมหาภูตรูป และมหาภูตรูปก็มี ๔ คือ ดิน น้ำ ไฟ ลม ดินเป็นธาตุดิน มีลักษณะอ่อนหรือแข็งเป็นรูป และทั่วตัวเราก็ประกอบด้วยกายประสาท ซึ่งก็เป็นรูป เด็กเมื่อกระทบแข็ง ก็คือมีการประชุมกันระหว่าง ธาตุดินและกายประสาทที่เป็นรูปทั้งคู่ เป็นปัจจัยให้วิญญาณ คือจิตเกิด จิตเป็นธาตุรู้ เมื่อเกิด การรู้แข็งจึงมีได้คือ จิตรู้แข็ง เมื่อมีการเข้าใจของจิตรู้แข็ง ก็จะเป็นปัจจัยให้สติระลึกธรรมนี้ เป็นโอกาสให้ปัญญาได้ศึกษา ปัญญาก็เป็นธาตุรู้คือ เจตสิกรู้ สามารถเข้าใจสภาพธรรมทุกอย่าง คือ ปัญญารู้แข็ง ปัญญาสามารถรู้ได้ด้วยว่า การรู้ในลักษณะนี้ เป็นธรรมอย่างหนึ่ง จึงเป็นการรู้ว่า เป็นธรรม ต่างกับการที่พูดบ่นไปว่า ทุกอย่างเป็นธรรมะ เป็นการรู้ธรรมทางกาย เป็นเช่นเดียวกันกับทวารอื่น ทาง ตา หู จมูก ลิ้น ฯ
