ความจริงแห่งชีวิต [90] จิต - รู้แจ้งอารมณ์ สั่งสมสันดาน กรรมกิเลส-สั่งสมวิบาก

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

อรรถ​ของ​จิต​ที่​ได้​กล่าว​ถึง​แล้ว​ประการ​ที่ ๑ คือ จิต เป็นสภาพรู้แจ้งอารมณ์ ย่อมจะเกื้อกูลให้สติเกิดระลึกรู้ลักษณะของจิตในขณะที่กำลังเห็น หรือกำลังได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้โผฏฐัพพะ และพิจารณา​รู้ว่า​สภาพรู้นั้นเป็นจิต ไม่ใช่ตัวตน เพราะจิตเป็นสภาพที่รู้แจ้งสิ่งที่กำลังปรากฏนั้น

อรรถ​ของ​จิต​ประการ​ที่ ๒ คือ ชื่อว่า​จิต เพราะสั่งสมสันดานของตนด้วยสามารถแห่งชวนวิถี ซึ่งก็รู้ได้ว่าที่แต่ละบุคคลมีอุปนิสัยต่างๆ กันนั้น เพราะสั่งสมโลภะ โทสะ โมหะมาก หรือว่า​สะสมกุศลกรรมประเภทใดมาก จึงทำให้แต่ละบุคคลมีอัธยาศัยต่างๆ กัน

อรรถ​ของ​จิต​ประการ​ที่ ๓ ชื่อว่า​จิต เพราะเป็นธรรมชาติอันกรรมกิเลสสั่งสมวิบาก เมื่อเข้าใจเรื่องวิถีจิตแล้วก็จะเข้าใจสภาพที่เป็นสังสารวัฏฏ์ คือ การเกิดขึ้นวนเวียนไปเป็นกิเลสวัฏฏ์ กัมมวัฏฏ์ วิปากวัฏฏ์ได้ เพราะเหตุว่าชื่อว่า จิต เพราะเป็นธรรมชาติอันกรรมกิเลสสั่งสมวิบาก

กุศลธรรมและอกุศลธรรมที่เกิดขึ้นเป็นชวนวิถีและดับไปแล้วนั้น สะสมสืบต่อในจิตขณะต่อไป เพราะแม้ว่า​จิตจะเกิดขึ้นแล้วดับไป แต่การดับของจิตดวงก่อนเป็นปัจจัยให้จิตดวงต่อไปเกิดขึ้น ฉะนั้น จิตดวงต่อไปที่เกิดขึ้นจึงสืบต่อทุกอย่างที่สะสมอยู่ในจิตดวงก่อน เพราะจิตที่เกิดสืบต่อนั้น เกิดขึ้นเพราะจิตดวงก่อนเป็นปัจจัย ฉะนั้น อกุศลชวนวิถีจิต และกุศลชวนวิถีจิตที่สั่งสมสันดานจึงเป็นปัจจัยให้เกิดวิบากได้

โดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ จัดพิมพ์เผยแพร่ โดย คณะกรรมการ ศิลปะและวัฒนธรรม สภาผู้แทนราษฎร เนื่องในวโรกาสมหามงคลเฉลิมพระชนม์พรรษา ครบ ๗๕ พรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช วันที่ ๕ ธันวาคม ๒๕๔๕

ขอเชิญอ่านหรือดาวน์โหลดหนังสือ ...

ปรมัตถธรรมสังเขป

ขอเชิญอ่านตอนต่อไป ...

ความจริงแห่งชีวิต

ขออนุโมทนา

ขออุทิศกุศล แด่ คุณพ่อ คุณแม่ และ สรรพสัตว์