ความจริงแห่งชีวิต [85] จิต ขณะหนึ่งๆ อายุสั้นมาก มี 3 อนุขณะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ในอัฏฐสาลินี อตีตติกะ อธิบายอตีตธรรม (๑๐๔๔) กล่าวถึงลักษณะของธรรมที่เป็นอดีตล่วงไปแล้ว มีข้อความว่า
คำว่า “ล่วงไปแล้ว” คือ ล่วงไปแล้ว ๓ ขณะ ทั้งอุปาทขณะ คือ ขณะที่เกิด ฐีติขณะ คือ ขณะที่ตั้งอยู่ และภังคขณะ คือ ขณะที่ดับ
จิตดวงหนึ่งๆ มีอายุสั้นมากเหลือเกิน คือ เพียงเกิดขึ้นตั้งอยู่แล้วก็ดับไป จิตทุกดวงจึงมีอนุขณะ ๓ ขณะ คือ
อุปาทขณะ เป็นขณะที่เกิด ไม่ใช่ขณะที่ตั้งอยู่ ไม่ใช่ขณะที่ดับ
ฐิติขณะ เป็นขณะที่ตั้งอยู่ ไม่ใช่ขณะที่เกิด ไม่ใช่ขณะที่ดับ
ภังคขณะ เป็นขณะที่ดับ ไม่ใช่ขณะที่เกิด ไม่ใช่ขณะที่ตั้งอยู่
จิตขณะที่เกิดขึ้นแล้ว กำลังตั้งอยู่ ยังไม่ชื่อว่าเป็นอดีตสำหรับฐิติขณะ แต่เป็นอดีตแล้วสำหรับอุปาทขณะ
เมื่อศึกษาต่อไปเรื่องรูปก็จะรู้ว่า รูปที่เกิดเพราะกรรมเป็นสมุฏฐานนั้น เป็นกัมมชรูป เกิดทุกอนุขณะของจิต คืออุปาทขณะของจิต ฐีติขณะของจิต และภังคขณะของจิตทุกดวง เว้นไม่เกิดก่อนจุติจิต ๑๖ ขณะ ฉะนั้น รูปที่เกิดเพราะกรรมเป็นสมุฏฐาน จึงดับหมดพร้อมกับจุติจิต ทำให้สิ้นสุดความเป็นบุคคลในชาตินั้นทั้ง ๕ ขันธ์
รูปที่เกิดเพราะจิตเป็นสมุฏฐานเป็นจิตตชรูป เกิดพร้อมกับอุปาทขณะของจิต (เว้นปฏิสนธิจิต ๑ ดวง ทวิปัญจวิญญาณ ๑๐ ดวง อรูปาวจรวิบากจิต ๔ ดวง และจุติจิตของพระอรหันต์ ๑ ดวง)
รูปที่เกิดเพราะอุตุ คือ ธาตุไฟที่เหมาะสมเป็นสมุฏฐานนั้นเป็นอุตุชรูป เกิดในฐีติขณะของอุตุชรูป ซึ่งเป็นสมุฏฐานนั้น
รูปที่เกิดเพราะอาหารเป็นสมุฏฐานเป็นอาหารชรูป เกิดในฐีติขณะของโอชารูปในอาหารที่บริโภคเข้าไป เมื่อโอชารูปในอาหารนั้นซึมซาบแล้ว
โดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ จัดพิมพ์เผยแพร่ โดย คณะกรรมการ ศิลปะและวัฒนธรรม สภาผู้แทนราษฎร เนื่องในวโรกาสมหามงคลเฉลิมพระชนม์พรรษา ครบ ๗๕ พรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช วันที่ ๕ ธันวาคม ๒๕๔๕
ขอเชิญอ่านหรือดาวน์โหลดหนังสือ ...
ขอเชิญอ่านตอนต่อไป ...
ขออนุโมทนาขออุทิศกุศล แด่ คุณพ่อ และ คุณแม่
กัมมชรูป ไม่เกิดก่อน "จุติจิต" ๑๖ ขณะ หมายความว่าอย่างไรคะ
กรุณาขยายความด้วยค่ะ
กัมมชรูปจะดับพร้อมจุติจิต เกิดครั้งสุดท้ายก่อนจุติจิต ๑๗ ขณะ หลังจากนั้นกัมมชรูปจะไม่เกิดอีกเลยในชาตินั้นของบุคคลนั้น ดังนั้น ก่อนจุติ ๑๖ ขณะ ๑๕ จนถึง ๑ ขณะจิต หรือ ขณะจุติจิต กัมมชรูปไม่เกิดอีกเลยครับ
กรรมชรูปมีอายุเท่ากับจิตเกิดดับ ๑๗ ขณะ
คำอธิบายรูป
@ กรรมชรูปสุดท้ายในชาตินั้น เมื่อเกิดแล้วดำรงอยู่ เท่ากับ ๑๗ ขณะจิต และหลังจากรูปนี้แล้วจะไม่มีกรรมชรูปอื่นเกิดอีกเลยครับ
@ จิตก่อนจุติจิตจำนวน ๑๖ ขณะ
@ จุติจิต ๑ ขณะที่เกิดขึ้น แล้วดับไป (หมดไป) พร้อมกับกัมมชรูปสุดท้าย
"จุติจิต" ๑๖ ขณะ หมายความว่าอย่างไร
ถ้าเกิดก่อน ๑๕ ขณะ ขณะที่ ๑๖ เป็นจุติจิต รูปยังอยู่อีก ๑ ขณะจิต ก็ไม่ตายซิ เพราะรูปมีอายุ ๑๗ ขณะจิต
อ้างอิงจาก : หัวข้อ 13172 ความคิดเห็นที่ 5 โดย K
กรรมชรูปมีอายุเท่ากับจิตเกิดดับ ๑๗ ขณะ
คำอธิบายรูป
@ กรรมชรูปสุดท้ายในชาตินั้น เมื่อเกิดแล้วดำรงอยู่ เท่ากับ ๑๗ ขณะจิต และหลังจากรูปนี้แล้วจะไม่ มีกรรมชรูปอื่นเกิดอีกเลยครับ
@ จิตก่อนจุติจิตจำนวน ๑๖ ขณะ
@ จุติจิต ๑ ขณะที่เกิดขึ้นแล้วดับไป (หมดไป) พร้อมกับกัมมชรูปสุดท้าย
ถ้าสามารถอธิบาย "เรื่องของธรรม" เป็นรูปภาพอย่างนี้ แล้ว "เริ่มเข้าใจ" สภาวะธรรม ได้ทุกเรื่องก็คงจะดีไม่น้อย (โลภะมาแล้ว) ถึงได้มีคำกล่าว ว่า "ภาพเดียว ใช้แทนคำพูดเป็นพันคำได้"
ขอบพระคุณ และ ขออนุโมทนาค่ะ.
เป็นการศึกษาและรู้ตามพระธรรมที่ทรงแสดงไว้ เพื่อให้เข้าใจความเป็นอนัตตาของ สภาพธรรมทั้งหลาย ซึ่งในกรณีนี้คือกัมมชรูปและจุติจิตครับ
ส่วนการรู้สภาวธรรมจริงๆ นั้น ก็ไม่พ้นไปจากการระลึกรู้สิ่งที่กำลังปรากฏ ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ ตามปกติในชีวิตประจำวันนี้เองครับ
ขออนุญาตนำข้อความจาก 13103 มาลงไว้เพื่อประกอบการพิจารณาต่อไป
ความเห็นที่ 8 โดย คุณ K
หทยรูปเป็นกัมมชรูป ซึ่งกัมมชรูปทั้งหลาย จะหยุดเกิดก่อนจุติจิต (ดับ) ๑๗ ขณะ ดังนั้น จุติจิตจะต้องเกิดที่หทยรูป ที่เกิดมาแล้ว ๑๖ ขณะจิตก่อนจุติจิตนั้นจะเกิดครับ แล้วทั้งนาม (จุติจิต ๑ ขณะจิต) และกัมมชรูปทั้งหลายก็จะดับพร้อมกัน หมดสิ้นความเป็นบุคคลนั้น โดยไม่กลับมาอีกเลย
ขออนุโมทนาค่ะ
