สะสมความเข้าใจให้มั่นคง
วรศักดิ์ แข็งเป็นเรา รวมทั้งแข็งไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน เป็นสิ่งเดียวกันไหมครับ
ท่านอาจารย์
วรศักดิ์ แต่ท่านอาจารย์บอกว่า แข็งไม่ใช่เรา แข็งก็เป็นพื้น พื้นก็เป็นเป็นสัตว์ เป็นบุคคล เป็นตัวตน
ท่านอาจารย์
วรศักดิ์ อาจารย์ว่าเป็นพื้น
ท่านอาจารย์
วรศักดิ์ ถึงแม้จะไม่ใช่เราก็ตาม แล้วนามธรรมเป็นเราไหมคะ
ท่านอาจารย์
วรศักดิ์ เราเห็น
ท่านอาจารย์
วรศักดิ์ แต่ตอบตามที่เรียนมาก็ไม่ใช่เราจริงๆ
ท่านอาจารย์
วรศักดิ์ แค่เรียนก็ยังไม่เข้าใจแล้วครับ
ท่านอาจารย์
แต่วาจาของผู้มีมั่นคงในวาจาจริงๆ ไม่ว่าในยามไหนก็ยังระลึกได้ อันนั้นก็เป็นสิ่งหนึ่งซึ่งเป็นปัจจัยให้พ้นจากอันตรายต่างๆได้ แต่เชื่อกรรมและผลของกรรมนี่ดีที่สุด
ชุมพร หมายความว่ามีความเข้าใจในกรรมและผลของกรรม
ท่านอาจารย์
ชุมพร ท่านอาจารย์หมายถึงขณะที่เรามีความทุกข์ เราก็เข้าใจว่า เป็นสิ่งที่เราทำขึ้นมาเอง เป็นกรรมของเรา เรามั่นคงในลักษณะที่ยอมรับ
ท่านอาจารย์
นี่คือกว่าระดับของความมั่นคงอย่างนี้จะมีได้ ไม่ว่าในยามใดที่เรามีอะไรเกิดขึ้น แล้วเราระลึกถึงกุศล ระลึกถึงสัจจะ แล้วแต่อะไรจะเกิด ก็คือความจริงของธรรมก็คืออย่างนี้ มีที่พึ่งอันนี้ ถ้ากุศลนั้นมีปัจจัยทำให้สิ่งที่แคล้วคลาดจากสิ่งที่เป็นอันตรายเกิดก็ได้ เราไม่รู้ว่า กรรมอันไหนจะให้ผล แต่เจตนาอันนี้ก็เป็นอันหนึ่งซึ่งทำให้กุศลกรรมให้ผลได้
เกิดมาแล้วก็ต้องตาย เกิดมาแล้วก็ต้องเจ็บ เกิดมาแล้วก็ต้องมีสุขบ้าง ทุกข์บ้าง ถ้าประเสริฐกว่านั้นก็คือ ระลึกลักษณะที่เป็นธรรม ที่ไม่ใช่ตัวตน ซึ่งเป็นหนทางเดียวที่ทำให้พ้นจากสิ่งต่างๆเหล่านี้ได้เด็ดขาดแน่นอน เมื่อเป็นพระอริยบุคคล