กรรมให้ผลตามวาระ
บุษบง เมื่อกี้นี้ท่านอาจารย์กล่าวถึงคำบัญญัติ ถ้าเป็นภาษาอังกฤษก็พูดเป็นอีกอย่างหนึ่ง ที่ฟังท่านอาจารย์กล่าวว่า ไม่ว่าเป็นชาติไหน ภาษาใด ก็ต้องสภาพธรรมที่เป็นปรมัตถ์เกิดเหมือนกันหมด
ท่านอาจารย์
บุษบง ดิฉันแปลกใจว่า ทำไมบัญญัติถึงต่างกันได้ จนทำให้เราต้องไปเรียนภาษาโน้น ภาษานี้
ท่านอาจารย์
บุษบง ความละเอียดของอโหสิกรรมที่ฟังจากท่านอาจารย์มาก็จะมีอยู่ด้วยกัน ๖ นัย คือ กรรมในอดีตให้ผลในอดีตก็มี กรรมในอดีตไม่ให้ผลในอดีตก็มี กรรมในอดีตในผลในปัจจุบันก็มี กรรมในอดีตไม่ให้ผลในปัจจุบันก็มี กรรมในอดีตจักให้ผลในอนาคต หรือกรรมในอดีตจักไม่ให้ผลในอนาคต
ท่านอาจารย์
นี่แสดงให้เห็นว่า กรรมใดก็ตามที่ได้กระทำแล้วแม้ในชาติก่อนที่ยังไม่ให้ผลก็มี ที่ให้ผลแล้วก็มี หรือที่จะให้ผลในชาติต่อไปก็มี ชาติก่อนฉันใด ชาตินี้ก็ฉันนั้น ก็แสดงให้เห็นถึงกรรม กาลที่จะให้ผลว่า เป็นไปตามกำลังของกรรม เป็นไปตามเหตุตามปัจจัย
บุษบง ขออนุญาตกล่าวถึงพระพุทธองค์ว่า ผู้ใดบรรลุเป็นพระอรหันต์แล้ว หลังจากปรินิพพานแล้ว จะไม่มีกรรมเกิดต่อ
ท่านอาจารย์
แต่หลังเห็นแล้ว สำหรับคนที่ไม่ใช่พระอรหันต์ ก็เป็นกุศลบ้าง เป็นอกุศลบ้าง แต่สำหรับพระอรหันต์จะไม่เป็นกุศลและอกุศล เพราะเหตุว่าถ้าเป็นกุศล ก็เป็นเหตุให้เกิดกุศลวิบาก ถ้าเป็นอกุศล ก็เป็นเหตุให้เกิดอกุศลวิบาก เพราะฉะนั้นเมื่อดับกุศลแล้ว ก็ไม่มีทั้งกุศลจิตและอกุศลจิต ไม่มีกรรมอีกต่อไป