การสะสม กับ กรรม เหมือนกันหรือต่างกันอย่างไร

ถาม   ผมสงสัยว่า การสะสมกับกรรมนี่เหมือนกันหรือเปล่า

ส.   การสะสมละเอียดกว่าค่ะ เพราะเหตุว่าสั่งสมอุปนิสัยด้วยและสั่งสมกรรมด้วย

ผู้ฟัง    แยกกันได้ใช่ไหมครับ

ส.   กรรมก็เป็นกุศลกรรมบถ ๑๐ และอกุศลกรรมบถ ๑๐ ถ้าเป็นกรรมแล้วก็ทำให้วิบากเกิดขึ้น ถ้ายังไม่ถึงกรรม ก็สะสมเป็นอุปนิสัยต่าง ๆ ซึ่งจะเป็นเหตุให้กระทำกรรมต่าง ๆ แต่ในขั้นนี้เพียงให้ทราบว่า วิถีจิตใดเป็นชาติใด เพื่อที่จะได้ทราบว่า วิถีไหนเป็นผลของกรรม วิถีไหนเป็นตัวกุศล หรือว่าจะเป็นเหตุให้เกิดผลข้างหน้า และวิถีไหนไม่ใช่ทั้งกุศล อกุศล และวิบาก

ผู้ฟัง    แต่สรุปแล้ว การสั่งสมก็ดี กรรมก็ดี เป็นปัจจัย

ส.   เป็นเหตุที่จะให้เกิดผลข้างหน้า