หทยวัตถุที่เกิดก่อนยังไม่ดับหมายความว่าอย่างไร

สำหรับปุเรชาตนิสสยปัจจัย   มีข้อสงสัยอะไรไหม ?

ชาญ   ที่อาจารย์พูดว่า   หทยวัตถุที่เกิดก่อนแล้วยังไม่ดับ   หมายความว่าอย่างไร ?

ท่านอาจารย์ รูปมีอายุ ๑๗ ขณะของจิต  จิตเกิด – ดับไป ๑๗ ขณะ รูปที่เกิดพร้อมจิตในอุปาทขณะของจิตจึงจะดับไปพร้อมกับภังคขณะของจิตดวงที่ ๑๗   หรือขณะที่ ๑๗   รูปเกิดพร้อมกับอุปาทขณะของจิต   แล้วจิตนั้นเกิดดับไป ๑๗ ขณะ   รูปซึ่งเกิดพร้อมกับอุปาทขณะของจิตขณะที่ ๑   จะดับพร้อมกับภังคขณะของจิตขณะที่ ๑๗

ไม่ว่ารูปใด ๆ ทั้งสิ้น   ในขณะที่รูปนั้นเกิดขึ้นไม่สามารถที่จะเป็นปัจจัยได้  ในอุปาทขณะของรูปจะไม่สามารถจะเป็นปัจจัยได้เลย   เพราะเหตุว่ายังมีกำลังอ่อนเพิ่งเป็นอุปาทขณะเท่านั้น   แต่เมื่อล่วงเลยอุปาทขณะของรูป   เป็นฐีติขณะ  คือ ยังไม่ดับไป  เทียบกับจิตแล้ว   จิต ๑๗ ขณะใหญ่   เมื่อรวม ๓ ขณะย่อยของจิตทุกดวง ๆ  ก็จะเป็น ๕๑ ขณะ  ๓ x ๑๗ =  ๕๑ ขณะย่อย   อุปาทขณะของรูป คือ ขณะที่ ๑  ฐีติขณะ คือ ขณะที่ ๒ ถึงขณะที่  ๕๐  เป็น ๔๙ ขณะ ขณะสุดท้ายคือขณะที่ ๕๑   เป็นภังคขณะของรูป

ขณะนี้แม้แต่รูปภายนอก   จะเป็นต้นไม้ใบหญ้า   โต๊ะ   เก้าอี้   หรืออะไรก็ตามแต่   รูปกลาปใดซึ่งเกิดขึ้น  จะตั้งอยู่เพียงการเกิด – ดับของจิต ๑๗ ขณะ   ถ้าไม่อาศัยการเกิด – ดับของจิตเป็นเครื่องกำหนด   จะเอาอะไรวัดความเร็วของการดับไปของรูป   แต่สิ่งซึ่งเร็วกว่ารูป   ซึ่งเกิด – ดับ   คือ  จิต

เพราะฉะนั้นโดยพระปัญญาคุณที่ทรงประจักษ์แจ้งสภาพธรรมตามความเป็นจริงว่า รูปซึ่งเกิด – ดับอย่างรวดเร็วนั้น   เท่ากับการเกิด – ดับของจิต ๑๗ ขณะ  หรือ ๑๗ ครั้ง   หรือ ๑๗ ดวง   ซึ่งจิตเกิด – ดับเร็วกว่ารูป ๆ หนึ่ง

แต่ขณะนี้เมื่อยังไม่ปรากฏว่ารูปดับ   ก็ไม่สามารถที่จะรู้ได้