คำว่า .. ปฏิบัติธรรม

บุษกร   ท่านอาจารย์คะ แล้วคำว่าปฏิบัติธรรมความหมายถึงอย่างไรคะ

สุ.   ก่อนปฏิบัติ มีไหมคะ หรือพอถึงก็ปฏิบัติเลย

บุษกร   ก่อนปฏิบัติ คือ หนูยังไม่เข้าใจคำว่าปฏิบัติธรรมเลย

สุ.   แล้วเข้าใจปริยัติไหม

บุษกร   ค่ะ

สุ.   ปริยัติคืออะไร

บุษกร   ก็ต้องฟังให้เข้าใจ

สุ.   ขณะที่กำลังเข้าใจ กำลังรู้ลักษณะด้วยสติสัมปชัญญะ และเข้าใจความจริงที่กำลังเกิดดับหรือเปล่า

บุษกร   ยังไม่เข้าใจถึงขั้นการเกิดดับ

สุ.   เพราะฉะนั้นก็เป็นปริยัติไม่ใช่ปฏิบัติ

บุษกร   แล้วที่กล่าวคำว่า “ปฏิบัติธรรม” ก็ยังไม่ใช่ที่ปุถุชนจะกล่าวถึงคำนี้ได้ ใช่ไหมคะ

สุ.   ต้องเข้าใจว่าทั้งหมดเป็นธรรม ถ้าเข้าใจว่าธรรมแล้ว ไม่มีเราปฏิบัติ แต่ขึ้นอยู่กับความเข้าใจ ขณะนี้สภาพธรรมมีแน่นอน กำลังปรากฏ ฟังเพื่อให้เข้าใจลักษณะที่ปรากฏจริงๆ ว่า เป็นธรรมแต่ละลักษณะ กำลังเข้าใจเรื่องราว อย่างขณะนี้จิตเห็นก็เห็น เกิดขึ้นแล้วก็ดับไป ๆ ไม่ได้รู้ตรงสภาวธรรม หรือสภาพที่เป็นธาตุรู้ที่เห็น เป็นธรรมชนิดหนึ่ง ซึ่งเพียงเห็น อาการเห็น สภาพที่กำลังเห็น มี ขณะนั้นจะรู้ได้ว่าไม่ใช่เราที่กำลังรู้ตรงนั้น แต่เพราะสติเกิดจึงรู้ตรงนั้น ทั้งๆ ที่ขณะนี้ก็มีจิตที่กำลังเห็น เกิดดับแล้วแต่ว่าสติสัมปชัญญะจะเกิดก็รู้ตรงลักษณะนั้นพร้อมด้วยปัญญาที่เริ่มเข้าใจถูกหรือเปล่า นั่นคือหนทางถึงสภาพธรรม ถึงความจริงของธรรม ปฏิปัตติ ปฏิ เฉพาะ ปัตติ แปลว่าถึง ถึงด้วยสติสัมปชัญญะ และปัญญาที่เข้าใจถูก เห็นถูกในลักษณะของสภาพธรรมนั้น นอกจากนั้นแล้วไม่ใช่ปฏิบัติ ขณะกำลังฟังแล้วไม่รู้ตรงลักษณะสภาพธรรมก็ไม่ใช่ปฏิบัติ

บุษกร ขณะฟังก็เข้าใจในขั้นการฟังค่ะ

สุ.   ค่ะ ไม่ใช่ปฏิบัติ

บุษกร   ถ้าสะสมการฟังก็เข้าใจขึ้นเรื่อยๆ

สุ.    ค่ะ จนกว่าเมื่อไรสติสัมปชัญญะเกิดปฏิบัติกิจ คือถึงลักษณะหนึ่งที่เป็นจริงในขณะนี้ ด้วยความเข้าใจถูกต้อง ไม่ใช่สงสัยว่ารู้หรือเปล่า

บุษกร   เข้าใจขึ้นค่ะ อาจารย์คะ แต่ก็ยังไม่ถึงขนาดที่ว่าจะ รู้ถึงมากค่ะ

สุ.   คงไม่มีใครคิดว่าใครจะเข้าถึงเพียงขั้นฟัง ใช่ไหมคะ

บุษกร   ขอบพระคุณอาจารย์ค่ะ