สังขาร หรือ สังขารธรรม
ธรรมที่ปรากฏในขณะนี้เกิด เพราะมีเหตุปัจจัย เพราะฉะนั้นภาษาบาลีจะไม่อธิบายด้วยภาษาไทย ก็ใช้คำว่า สังขารปรุงแต่ง ก็ไม่ต้องเข้าครัว ไม่ต้องหยิบโน่น มาใส่นี่ ถึงจะใช้คำว่า “ปรุง” ถึงจะใช้คำว่า “แต่ง” ถึงจะใช้คำว่า “อาศัยกัน” ถึงจะใช้คำว่าอะไรก็ตามแต่ ให้เข้าใจว่าต้องมีสิ่งอื่นด้วย ไม่ใช่มีแต่สิ่งนั้นสิ่งเดียวในโลกนี้ ไม่ว่าอะไรก็ตามจะเกิดขึ้นมา จะเป็นสิ่งเดียวที่เกิดตามลำพังไม่ได้ ถ้ามีความเข้าใจอย่างนี้ ลึกซึ้งมั่นคง จะสงสัยคำว่า “สังขารธรรม” หรือไม่ ถ้าเข้าใจอย่างนี้จริงๆ แข็งเป็นสังขารธรรมหรือไม่ เกิดแล้ว ต้องมีสิ่งที่อาศัยทำให้เกิดขึ้นแต่ไม่รู้ แต่ความจริงมี เพราะฉะนั้นให้เข้าใจได้เลยว่า สิ่งใดก็ตามที่เกิดต้องมีปัจจัย
ด้วยเหตุนี้จึงเข้าใจความหมายของคำว่า “สังขาร” หรือ “สังขารธรรม” เพราะฉะนั้น สังขารธรรมที่เกิดขึ้นตามความเป็นจริง ซึ่งเกิดดับอย่างรวดเร็ว ไม่ต้องไปเรียกชื่อใดๆ เลยก็ได้ เพราะไม่มีใครสามารถเปลี่ยนแปลงลักษณะของสภาพธรรมนั้นได้เลย แต่สภาพธรรมที่เกิดขึ้น ที่เป็นจริงก็คือ สภาพธรรมที่เป็นปรมัตถธรรม