จิตเกิดที่ไหนก็ตาม จิตก็มี ๔ ชาติ
ผู้ฟัง ชีวิตในภูมิที่มีขันธ์ ๕ จะต้องมีจิตที่มีทั้งกุศล และอกุศลใช่ไหมคะ
สุ. จิตมี ๔ ชาติ
ผู้ฟัง จะมีครบทั้ง ๔ ชาติใช่ไหมคะ
สุ. เกิดขึ้น ๑ ขณะ แล้วแต่ว่าจะเป็นอะไร ๑ ใน ๔ ค่ะ เกิดขึ้นเป็นกุศล ขณะนั้นจะเป็นอกุศล เป็นวิบาก เป็นกิริยาไม่ได้ เกิดขึ้นเป็นวิบาก ก็จะเป็นกุศลไม่ได้ เกิดขึ้นเป็นอะไรก็ต้องเป็นอย่างนั้น ๑ ใน ๔ ชาติ
ผู้ฟัง ในภูมิที่มีขันธ์ ๕ ใช่ไหมคะ
สุ. จิตเกิดที่ไหนก็ตามแต่ ภูมิไหนก็ตามแต่ จิตก็มี ๔ ชาติ ต้องเข้าใจ ๔ ชาติว่า คืออะไรก่อน
ผู้ฟัง คือชาติวิบาก ชาติกุศล ชาติอกุศล ชาติกิริยา
สุ. ในนรกมีกุศลไหม
ผู้ฟัง ก็ต้องมีซิคะ
สุ. จะเกิดหรือไม่เกิดอีกอีกเรื่องหนึ่ง แต่เกิดได้ไหมในเมื่อสะสมมา เพราะฉะนั้นจิต ๔ ชาติที่สงสัย ก็คือจิตต้องเกิดเป็นกุศล หรืออกุศล หรือวิบาก หรือกิริยา ในภูมิมนุษย์ก็พอจะเข้าใจได้ กุศลจิตมีไหม
ผู้ฟัง มีค่ะ
สุ. กิริยาจิตมีไหม
ผู้ฟัง มีค่ะ
สุ. มีทั้งกุศล มีทั้งอกุศล มีทั้งวิบากซึ่งเป็นผล และมีทั้งกิริยา แล้วสงสัยอย่างไร ต้องเข้าใจในเรื่อง ๔ ชาติ และจะรู้ว่า ที่ไหนก็ตาม ไม่จำกัด ถ้าเป็นพระอรหันต์เมื่อไร เมื่อนั้นจึงจะไม่มีกุศล และอกุศล มีแต่วิบากกับกิริยา
ผู้ฟัง อย่างสัตว์เดรัจฉานที่เรามองเห็น
สุ. เกิดเป็นคน ก็เลยสงสัยเรื่องสัตว์ ใช่ไหมคะ ถ้าเกิดเป็นสัตว์ สงสัยเรื่องคน แต่จริงๆ เรากำลังพูดถึงเรื่องจิต เจตสิก รูป ซึ่งเป็นปรมัตถธรรม เรากล่าวถึงจิต ไม่ว่าจะเกิดที่ไหน บนบก ในน้ำ ใต้ดิน หรือบนสวรรค์ หรือที่ไหนก็แล้วแต่ จิตเกิด จิตเป็นจิต เปลี่ยนจิตไม่ได้ และจิตนั้นเป็นชาติอะไร คือเป็นกุศลก็เป็นกุศล เป็นอกุศลก็เป็นอกุศล เป็นผล คือเป็นวิบาก ก็เป็นวิบาก เป็นกิริยา ไม่ใช่กุศล ไม่ใช่อกุศล ไม่ใช่วิบาก ก็เป็นกิริยา
ที่มา ...