จิตปฏิสนธิ-รูปปฏิสนธิ
อ.วิชัย ขอร่วมสนทนาด้วยนะครับ เกี่ยวกับปฏิสนธิ เราคงจะคุ้นเคยกับปฏิสนธิจิต แต่จริงๆ แล้ว ปฏิสนธิ คือหลังที่จุติจิตเกิดแล้ว ก็จะมีปฏิสนธิเกิดขึ้นในภูมิต่างๆ ถ้าบุคคลนั้นไม่ใช่พระอรหันต์ เพราะเหตุว่าพระอรหันต์เมื่อจุติจิต ก็จะไม่มีจิตหรือรูปปฏิสนธิในภูมิอื่นอีกเลย
สำหรับปฏิสนธิ มี ๒๐ จะเป็นปฏิสนธิจิต ๑๙ ประเภท และมีรูปปฏิสนธิอีก ๑ ประเภท
ถ้าเราเข้าใจว่า ปฏิสนธิ ก็หมายความเมื่อจุติจิตเกิดแล้ว ผู้ที่ไม่ใช่พระอรหันต์ก็ต้องปฏิสนธิ คือ เกิดในภูมิต่างๆ
สำหรับบุคคลที่ปฏิสนธิในอบายภูมิ ก็มีจิตประเภทเดียวเท่านั้นที่ทำกิจปฏิสนธิในอบายภูมิ คือ สันตีรณอกุศลวิบาก ซึ่งเป็นผลของอกุศลกรรม ไม่ว่าจะเป็นโลภะ โทสะ หรือโมหะ เมื่อให้ผล ก็ให้ผลเป็นปฏิสนธิในอบายภูมิ คือ สันตีรณอกุศลวิบาก
แต่ถ้าบุคคลที่ปฏิสนธิในสุคติภูมิ ก็จะมีทั้งหมดอีก ๑๙ ซึ่งเป็นนามปฏิสนธิ ๑๘ ประเภท อย่างเช่นบุคคลที่เกิดในมนุษย์หรือสวรรค์ ก็จะมีปฏิสนธิจิต เพราะเหตุว่าบุคคลที่เป็นมนุษย์หรือเกิดในสวรรค์ เป็นภูมิที่มีขันธ์ ๕ ก็ต้องมีนาม คือ ปฏิสนธิจิตเกิดขึ้นในมนุษยภูมิ หรือว่าในสวรรค์ ก็จะมีจิตที่ทำกิจปฏิสนธิทั้งหมด ๙ ประเภทด้วยกัน ก็คือมหาวิบากจิต ๘ ประเภท อันนี้ก็เป็นผลของกุศลกรรม และสันตีรณกุศลวิบาก ซึ่งเป็นผลของกุศลกรรมอย่างอ่อน ทำให้พิการตั้งแต่กำเนิด เกิดในมนุษย์หรือ สวรรค์ชั้นต้น
นี่ก็เป็นปฏิสนธิในกามสุคติภูมิ คือ ในมนุษย์หรือสวรรค์
ส่วนบุคคลที่ได้ฌาน ฌานไม่เสื่อมก่อนจุติ เป็นปัจจัยให้ฌานนั้นให้ผลปฏิสนธิในพรหมภูมิ นี่ก็เป็นนามปฏิสนธิ แต่ว่ามีพรหมอยู่ภูมิหนึ่งซึ่งไม่มีนามเลย อสัญญสัตตาภูมิ เพราะฉะนั้นในอสัญญสัตตาภูมิไม่มีนาม แต่เป็นรูปปฏิสนธิในอสัญญสัตตาภูมิ
นี่ก็เป็นส่วนที่ไกล แต่ให้เห็นว่า ถ้าบุคคลที่เกิดในกามสุคติ คือ ในมนุษย์หรือใน สวรรค์ ก็เป็นนามปฏิสนธิ คือ มีปฏิสนธิจิตเกิดขึ้น เพราะเหตุว่าเป็นภูมิที่มีขันธ์ ๕
ที่มา ...