ค่อยๆ เข้าใจขึ้นจนสามารถที่จะประจักษ์แจ้งความจริงของธรรมได้
วิ. ในกถาที่เทวดา และพระผู้มีพระภาคทรงตรัสก็รู้สึกว่ามีความต่างกัน ในการที่บุคคลนั้นเมื่อเห็นภัยถ้าเทวดากล่าวก็คือคงจะกระทำบุญทั้งหลายที่จะนำสุขมาให้ แต่พระผู้มีพระภาคทรงแสดงว่าพึงละอามิส มุ่งสันติ ละวัฏฏะนั้น
สุ. ด้วยเหตุนี้แม้เทวดาจะกล่าวแล้ว พระผู้มีพระภาคก็จะกล่าวอีกในนัยที่จะทำให้เห็นว่าต่างกัน คือถ้ายังคงเพลิดเพลินเกิดในสวรรค์วนเวียนไปก็ไม่พ้นจากสังสารวัฏ ยังไม่ถึงความสงบที่แท้จริง
ผู้ถาม ที่อาจารย์วิชัยถามที่เทวดาพูดบอกว่าพึงทำบุญนำความสุขมาให้ เรียนถามว่าอันนี้ก็เป็นเครื่องล่ออันหนึ่ง
สุ. ตราบใดที่ยังมีกิเลส แสดงความต่างของบุคคล ผู้ที่เป็นปุถุชนมีครบไหม โลกามิส กิเลสามิส วัฏฏามิส ครบ พระอนาคามีบุคคลมีครบไหม หรือพระโสดาบันมีครบไหม พระโสดาบันก็มีความติดข้องในรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ และดับกิเลสคือความเห็นผิดที่ยึดถือสภาพธรรม และก็ยังมีความติดข้องในภพ พอถึงความเป็นพระอนาคามีดับความยินดีติดข้องในโลกามิส แต่ยังมีกิเลสามิสที่ยังคงมีความพอใจในภพ และก็ในความสำคัญตน แต่ว่าสำหรับผู้ที่เป็นพระอรหันต์แล้วไม่มีอามิสเลย เพราะฉะนั้นก็แล้วแต่บุคคล ผู้ที่เข้าใจก็รู้ได้ว่าแต่ละคนตัวเองครบไหม แล้วเมื่อเป็นบุคคลนั้นแล้วๆ ก็จะเป็นบุคคลจริงๆ ที่ว่าเป็นพระอริยบุคคลระดับไหน ไม่ใช่เป็นเพียงความคิดหรือความหลง หรือความเข้าใจผิดพลาด แต่ต้องเป็นผู้ที่ตรง ปัญญาเห็นตรง เห็นถูกต้องตามความเป็นจริงตรงกันข้ามกับอกุศล
ธิ. ถ้าหากจะแยก หมายถึงว่าคำว่ากิเลสามิสก็จะมีอธิบายเหมือนกับมุ่งหมายในขณะที่เกิดขึ้นสัมปยุตต์กับจิต และก็เป็นรูป เสียง กลิ่น รส หมายถึงในขณะที่เป็นอารมณ์ของจิตใช่ไหมคะท่านอาจารย์
สุ. โลกามิสก็หมายความถึงรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ และก็ผู้ที่ติดข้องก็เพราะเหตุว่ายังมีกิเลสอยู่ และก็ยังคงมีความยินดีพอใจ กิเลสนั้นยังล่อให้เป็นอย่างนั้นอยู่
ธิ. อย่างกุศลก็มีรูป เสียง กลิ่น รส เป็นอารมณ์ จะเรียกว่าในขณะนั้นกุศลก็ยังเป็นไปกับอามิสที่เป็นรูป เสียง เป็นกามคุณอยู่
สุ. ยังไม่หมดกิเลส ยังไม่ดับกิเลส แต่ว่าเป็นกุศลประเภทใด ฟังธรรมก็ต้องเข้าใจถูกต้อง และไม่ลืมคำแรกคือ “อนัตตา” และก็ปัญญาสามารถจะเข้าใจสิ่งที่ปรากฏตามความเป็นจริงโดยอาศัยการฟัง การค่อยๆ เข้าใจขึ้นจนสามารถที่จะประจักษ์แจ้งความจริงของธรรมได้ มิฉะนั้นการตรัสรู้ของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าไม่มี การรู้แจ้งอริยสัจจธรรมของพระอริยสาวกทั้งหลายก็ต้องไม่มีด้วย
ที่มา ...