สิ่งที่ปรากฏทางตาประจักษ์แล้วหรือยัง
ผู้ถาม จากการศึกษาธรรมก็มีสภาพที่เป็นปรมัตถ์กับสภาพที่เป็นบัญญัติ
สุ. บัญญัติ ถ้าไม่คิดก็ไม่มี เพราะบัญญัติไม่ใช่สิ่งที่มีจริง ไม่มีสภาวะลักษณะ เป็นแต่เพียงเรื่องราวที่เกิดจากการทรงจำ เพราะฉะนั้นจิตก็คิดด้วยความจำ
ผู้ถาม สิ่งที่เราควรจะรู้ และก็เป็นความจริง สติที่จะระลึกก็คือปรมัตถธรรมเท่านั้น
สุ. แน่นอน
ผู้ถาม สิ่งที่เราเห็นแม้เราจะเอ่ยชื่อว่าเป็นสิ่งที่ปรากฏทางตา แต่เรายังไม่ประจักษ์สภาพสิ่งที่ปรากฏทางตา เราพูดว่าสิ่งที่ปรากฏทางตา อันนั้นก็คิดนึกซึ่งเป็นบัญญัติใช่ไหม
สุ. เพราะฉะนั้นความจริงมี ๒ อย่าง สมมุติสัจจะ กับปรมัตถสัจจะ พระธรรมที่ทรงแสดงทั้งหมดเป็นสัมมุติสัจจะเพื่อให้เข้าถึงลักษณะของปรมัตถสัจจะ เพื่อให้รู้ว่าความจริงแท้ๆ ไม่ใช่เรื่องราวที่คิดนึกเลย แต่เป็นสภาพธรรมที่เกิดรู้ทางหนึ่งทางใดแล้วก็ดับไปอย่างรวดเร็วสืบต่อตลอดเวลาไม่ขาดสายเลย ทุกภพชาติ
ที่มา ...