บัญญัติเป็นอารมณ์ของสติปัฏฐานได้ไหม
สมนึก ผมสงสัยเรื่องของบัญญัติ มีผู้กล่าวว่า บัญญัติไม่เที่ยง ผมอยากทราบว่า บัญญัติเที่ยงหรือเปล่า
ท่านอาจารย์ ก่อนอื่นที่จะเข้าใจสภาพธรรมได้ ต้องเข้าใจว่า บัญญัติคืออะไร การที่จะพูดถึงธรรมข้อหนึ่งข้อใด จะต้องชัดเจนว่า หมายความถึงอะไร อย่างถ้าใช้คำว่า ปรมัตถธรรม หมายความถึงสภาพธรรมที่มีจริง มีลักษณะปรากฏให้รู้ได้ แล้วแต่ว่าจะเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัยอะไรต่างๆ ซึ่งพระผู้มีพระภาคทรงแสดงไว้ว่า ปรมัตถธรรม คือ สภาพธรรมที่มีจริง จะไม่ใช้คำใดๆ ก็ตาม ลักษณะนั้นมีจริง เช่น เห็น ไม่ต้องเรียกชื่อเป็นภาษาต่างๆ เห็นก็มี
เพราะฉะนั้นปรมัตถธรรมที่มี มีเพียง ๔ ประเภท คือ ๑. จิต ๒. เจตสิก ๓. รูป ๔. นิพพาน
ถ้าเข้าใจปรมัตถธรรมแล้ว จะทำให้เข้าใจบัญญัติว่า บัญญัติไม่ใช่ปรมัตถธรรม เพราะฉะนั้นก็จะรู้ได้ว่า ที่ใช้คำว่า “บัญญัติ” ต้องไม่ใช่ปรมัตถธรรม ต้องไม่ใช่จิต ต้องไม่ใช่เจตสิก ต้องไม่ใช่รูป
สภาพธรรมที่เป็นสังขารธรรม เกิดขึ้นแล้วดับไป ได้แก่ ปรมัตถธรรม ๓ คือ จิต ๑ เจตสิก ๑ รูป ๑ เป็นสังขารธรรมซึ่งเกิดดับ
เพราะฉะนั้นบัญญัติไม่ใช่ปรมัตถธรรม ไม่ใช่สังขารธรรม ไม่เกิด เพราะฉะนั้นจะดับได้ไหม
สมนึก ถ้าไม่เกิดแล้วไม่ดับแน่ๆ
ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นต้องเข้าใจความหมายของบัญญัติก่อน
สมนึก และ บัญญัติเป็นอารมณ์ของสติปัฏฐานได้ไหม
ท่านอาจารย์ ไม่ได้เลย เพราะเหตุว่าสติปัฏฐานจะต้องระลึกลักษณะของสภาพธรรมซึ่งเกิดปรากฏแล้วดับ แล้วก็จะประจักษ์ว่าลักษณะนั้นเป็นธรรมแต่ละชนิดซึ่งไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล เพื่อวิปัสสนาญาณจะสมบูรณ์ถึงการประจักษ์แจ้งลักษณะของสภาพธรรมตามลำดับขั้น ตั้งแต่วิปัสสนาญาณที่ ๑ คือ นามรูปปริจเฉทญาณ เป็นความสมบูรณ์ของปัญญาซึ่งประจักษ์แจ้งในลักษณะที่แยกขาดจากกันของนามธรรมและรูปธรรม เพราะฉะนั้นในขณะนั้นไม่ใช่บัญญัติ
และสำหรับผู้ที่จะคิดว่า บัญญัติเป็นอารมณ์ของสติปัฏฐานได้ ขอให้แสดงวิธีเจริญสติโดยการระลึกรู้บัญญัติว่า จะระลึกรู้บัญญัติได้อย่างไร
