นิมิตและอนุพยัญชนะ
สุ. ทางตาเห็น มีสิ่งที่กำลังปรากฏ ถ้าไม่คิดถึงรูปร่างก็จะไม่มีสัณฐาน ใดๆ เลย คือ ไม่มีนิมิต ถูกไหม เพราะฉะนั้น ทางตา นิมิตทางตา หมายความถึงรูปร่างสัณฐานของสิ่งที่ปรากฏ ทางหูมีนิมิตไหม
นิมิตอนุพยัญชนะ มีทุกทวาร ไม่ใช่แต่เฉพาะทางตาทางเดียว และควรทราบว่า นิมิตและอนุพยัญชนะแต่ละทวารนั้นคืออย่างไร
อย่างทางตาที่เห็น มีสิ่งที่กำลังปรากฏ ไม่เปลี่ยน อย่าไปพยายามเปลี่ยนลักษณะของสิ่งที่ปรากฏ เพราะว่าความจริงเป็นอย่างไรก็ต้องเป็นอย่างนั้น เพราะฉะนั้น เมื่อมีสิ่งที่ปรากฏ มีลักษณะที่สามารถแสดงสัณฐานโดยสีสันวัณณะ ที่ต่างกัน จึงทำให้ปรากฏเป็นการตรึกถึงนิมิตรูปร่างทางตา ส่วนอนุพยัญชนะ คือ ส่วนละเอียดยิ่งกว่าลักษณะของรูปร่าง
สำหรับทางหู เสียงปรากฏ เสียงไม่ได้มีเสียงเดียว ทางตามีสีสันที่ปรากฏต่างกันฉันใด ทางหูก็มีเสียงหลายๆ เสียง ไม่ใช่เสียงเดียว ทำให้เกิดนิมิต คือ ความหมาย รู้ในลักษณะของเสียงนั้น และถ้าเป็นผู้ที่ชำนาญจริงๆ จะสามารถรู้ถึง อนุพยัญชนะของเสียงนั้นด้วย เพราะว่าบางคนเสียงคล้ายกัน เวลาที่ได้ยินอาจจะคิดว่าเป็นคนนั้นพูด แต่ความจริงไม่ใช่ เพราะฉะนั้น ต้องอาศัยความละเอียดที่จดจำในอนุพยัญชนะของเสียง จึงสามารถรู้ในความละเอียดของเสียงที่ปรากฏได้
ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย โดยนัยเดียวกัน
