ภวังคุปัจเฉทะ “ตัดกระแสภวังค์”

ก่อนจิตเห็นจะเกิดขึ้น จากภวังคจิตจะไปสู่วิถีทางหนึ่งทางใดที่จะรู้อารมณ์ทางหนึ่งทางใด ขณะที่กำลังเป็นภวังค์อยู่นั้น ก็จะมีอารมณ์ที่กระทบปสาท ขณะที่อารมณ์กระทบปสาท เพื่อที่จะแสดงว่า อายุของรูปมี ๑๗ ขณะจิต รูปยังไม่ดับ ขณะนั้นภวังคจลนะไหว คือ ใกล้ที่จะไม่มีอารมณ์ของภวังค์ เพื่อจะรู้อารมณ์ที่กำลังกระทบ

เมื่อภวังค์ที่เป็นอตีตภวังค์ หลังจากที่รูปเกิดทั้ง ๒ รูปกระทบกันแล้ว อตีตภวังค์ดับไป ขณะต่อไปก็เป็นภวังคจลนะ ขณะนั้นก็ยังไม่เห็น เมื่อภวังคจลนะดับแล้ว ภวังคุปัจเฉทะ หมายถึงภวังค์ขณะสุดท้าย ใช้คำว่า “ตัดกระแสภวังค์” เพราะว่าหลังจากนั้นจะเป็นภวังค์ไม่ได้เลย ภวังคุปัจเฉทะเกิดขึ้นแต่ก็ยังไม่เห็น

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 431