ย่อมแทงตลอดด้วยญาณ

ข้อความใน สัทธัมมปกาสินี อรรถกถา

บทต่อไปว่า

บทว่า ปฏิวิชฺฌติ ย่อมแทงตลอด เมื่อให้สิ่งที่เห็นแล้วถึงความบริบูรณ์ด้วย ภาวนา ชื่อว่า ย่อมแทงตลอดด้วยญาณ

เมื่อรู้แล้ว ยังจะต้องละ และที่จะละได้ ก็เพราะเหตุว่าแทงตลอดในสภาพนั้นๆ ตามความเป็นจริง เพราะฉะนั้น การที่จะชื่อว่าปฏิวิชฺฌติ ย่อมแทงตลอดนั้น เมื่อให้สิ่งที่เห็นแล้วถึงความบริบูรณ์ด้วยภาวนา การอบรมเจริญสติปัญญาจะต้องสมบูรณ์ขึ้นเรื่อยๆ เป็นขั้นๆ จนกระทั่งถึงขั้นที่แทงตลอดด้วยญาณ

ข้อความต่อไปมีว่า

สลกฺขณํ อีกอย่างหนึ่ง ย่อมรู้ด้วยสามารถลักษณะ ย่อมเห็นด้วยสามารถกิจย่อมรู้ทั่วด้วยสามารถอาการปรากฏ และแทงตลอดด้วยสามารถเหตุใกล้ให้เกิด

เป็นสภาพปรมัตถธรรมที่ผู้รู้รู้ตามความเป็นจริง เพราะย่อมรู้ด้วยสามารถ ลักษณะ ย่อมเห็นด้วยสามารถกิจ ย่อมรู้ทั่วด้วยสามารถอาการปรากฏ และแทงตลอดด้วยสามารถเหตุใกล้ให้เกิด ถ้าไม่มีลักษณะปรากฏให้รู้ จะชื่อว่ารู้สภาวธรรม รู้สภาพธรรมนั้นไม่ได้ รู้ได้อย่างไรถ้าสภาวธรรมนั้นๆ ไม่ปรากฏลักษณะให้รู้ รู้ไม่ได้

ที่ชื่อว่า รู้สภาวธรรม รู้สภาพลักษณะของธรรม ก็เพราะลักษณะของสภาวธรรมนั้นปรากฏ ขณะนี้กำลังเห็น มีจริง เป็นของจริง คือ สภาวธรรม เป็นสภาพธรรมที่มีลักษณะปรากฏให้รู้ได้ เป็นสภาพรู้ทางตา คือ กำลังเห็นในขณะนี้ เป็นสภาพรู้อย่างหนึ่ง

ขณะที่กำลังได้ยิน ก็มีสภาวะ สภาพที่รู้เสียง ที่เสียงปรากฏเพราะรู้เสียงเพราะฉะนั้น สภาวธรรมที่เป็นนามธรรม คือ สภาพที่กำลังรู้เสียง และเสียงก็เป็นสภาวธรรมที่ปรากฏทางหู

เพราะฉะนั้น ผู้ที่เจริญสติปัฏฐานรู้สภาวลักษณะ ย่อมรู้ได้ด้วยสามารถลักษณะของสภาพธรรมนั้นๆ เพราะว่าสภาพธรรมนั้นๆ มีลักษณะที่ปรากฏให้รู้ได้ ... แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 224