การเจริญสติปัฏฐาน ค่อยเป็นค่อยไป

เรื่องของการเจริญสติปัฏฐาน เป็นเรื่องที่ค่อยเป็นค่อยไปจริงๆ ไม่ใช่ว่าท่านสามารถที่จะรู้แจ้งแทงตลอดในสภาพธรรมที่กำลังปรากฏในขณะนี้ได้อย่างรวดเร็วเพราะว่าการที่จะแทงตลอดในสภาพธรรมที่กำลังปรากฏนี้ ต้องเป็นปัญญาจริงๆ และการรู้ไม่ใช่รู้อย่างอื่น ถ้าท่านไปรู้อย่างอื่นมากมาย แต่ว่าขณะนี้ที่กำลังเห็น หรือกำลังได้ยิน กำลังคิดนึก กำลังเป็นสุข เป็นทุกข์ต่างๆ ท่านไม่รู้ อย่างนี้ไม่ใช่การเจริญสติปัฏฐาน และไม่ใช่การเจริญวิปัสสนาด้วย

เพราะฉะนั้น ท่านที่สนใจในการเจริญสติปัฏฐาน ท่านจะต้องทราบเสียก่อนว่าเป็นการเจริญความรู้ ธรรม คือ ธรรมดา ทุกวันๆ ที่เป็นปกติในชีวิตประจำวันมีอะไรบ้าง มีการเห็น มีการได้ยิน มีการได้กลิ่น มีการรู้รส มีการรู้สิ่งที่กระทบสัมผัส มีความคิดนึก มีสุข มีทุกข์ มีเหตุการณ์มากมายเหลือเกินที่เกิดขึ้นในชีวิตของแต่ละคนในแต่ละวัน

ถ้าท่านผู้ฟังเป็นผู้ที่สังเกตชีวิต จะเห็นได้ว่า ชีวิตของท่านไม่ซ้ำกันสักวันเดียว เปลี่ยนแปลงไปเรื่อยๆ ซึ่งแสดงสภาพลักษณะของธรรมที่เกิดขึ้นแล้วหมดไป เมื่อมีปัจจัยที่จะให้สภาพธรรมใดเกิดขึ้น สภาพธรรมนั้นก็เกิดขึ้นเป็นไป ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ มีความรู้สึกมากมายหลายประการที่เกิดขึ้นใน วันหนึ่งๆ บางวันบางท่านอาจจะรู้สึกตื่นเต้นยินดีพอใจมาก เป็นสุข แต่อีกวันหนึ่งอาจจะเป็นความทุกข์มากหรือน้อย อาจจะมีเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นทำให้รู้สึกอาลัยอาวรณ์ ก็เป็นสภาพธรรมที่มีจริง เป็นจริง ชีวิตทุกขณะเป็นธรรมทั้งนั้น

การที่จะละคลายการยึดถือสภาพธรรมที่เกิดขึ้นตามความเป็นจริง เพราะเหตุปัจจัยนั้น จะต้องอาศัยสติระลึกรู้ในสภาพลักษณะของสภาพธรรมนั้นๆ บ่อยๆ เนืองๆ จนกระทั่งความรู้เพิ่มขึ้น มากขึ้น จึงสามารถแทงตลอดในสภาพธรรมที่ปรากฏตามความเป็นจริงได้

ถ้าเกิดความยินดีพอใจขึ้นในขณะหนึ่งขณะใด ถ้าไม่เจริญสติปัฏฐาน จะเปรียบเทียบไม่ได้ว่า ขณะนั้นเป็นลักษณะที่หนักใจ แต่ถ้าทันใดนั้นสติสามารถระลึกรู้ได้แม้ในขณะนั้นว่า เป็นแต่เพียงสภาพธรรมชนิดหนึ่ง ไม่เหมือนกับลักษณะของนามธรรมอื่น ไม่เหมือนกับลักษณะของรูปธรรม มีสภาพธรรมที่มีลักษณะต่างๆ กัน ไม่ใช่ปรากฏแต่เฉพาะสภาพธรรมนั้นอย่างเดียว เห็นก็มี ได้ยินก็มี ลักษณะของสภาพธรรมอื่นก็มี ถ้าสติระลึกรู้จริงๆ ในขณะนั้น ขณะนั้นก็เบา

การเจริญสติปัฏฐานไม่มีอะไรที่จะต้องเดือดร้อนหรือลำบากใจ กำลังเห็น กำลังได้ยิน คิดนึก เป็นสุข เป็นทุกข์ โลภะ หรือโทสะก็ตาม เป็นปกติประจำวันที่เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย เป็นสภาพธรรมแต่ละชนิดที่สติระลึกได้ และก็ควรระลึกเพื่อจะได้รู้ชัด ... แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 228