นักปฏิบัติไม่มีการโต้เถียง

ขอตอบจดหมายของอีกท่านหนึ่ง ที่เขียนมาจากบ้านเลขที่ ๒๓๗ ถนนพะเนียงอำเภอป้อมปราบนครหลวง วันที่ ๑๔ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ ท่านผู้ฟังท่านนี้เขียนมายาว จะขออ่านเฉพาะข้อความตอนท้ายซึ่งมีข้อความว่า

แต่มีบางข้อรู้สึกว่าจะไม่ตรงกับท่านอาจารย์ ผมขอยกตัวอย่าง คือ ท่านอาจารย์พูดอยู่เสมอว่า รูปนั่งไม่มี การพิจารณารูปนั่งเป็นการพิจารณาที่ผิด ถ้าท่านอาจารย์ทำใจเป็นกลางๆ อย่างปุถุชนทั่วไป คนที่กำลังฟังท่านอาจารย์บรรยายอยู่ ยกมือขึ้นแล้วถามว่า ท่านอาจารย์ขอรับ ท่านโปรดตอบตามสภาวะแห่งความเป็นจริงด้วยว่า พวกกระผมเหล่านี้กำลังนั่ง หรือยืน ท่านอาจารย์จะตอบว่าอย่างไร ท่านอาจารย์ก็คงจะต้องตอบไปตามความเป็นจริงอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ นั่นแสดงว่า รูปนั่งรูปยืนต้องมี

นี่แหละครับที่ผมฟังท่านอาจารย์บรรยายมา ความจริงก็ไม่น่าจะมาซักถามให้เป็นเรื่องขัดคอกัน นักปฏิบัติจริงๆ ผมว่า จะไม่มีการโต้เถียงและสงสัย เพราะในมหาสติปัฏฐานสูตรจำแนกไว้โดยละเอียดลอออยู่แล้ว หากท่านผู้ใดยังมีความสงสัย ผมคิดว่า ท่านคงขาดการปฏิบัติธรรมอันสมควรแก่ธรรมนั่นเอง

ผมขอโทษด้วยที่รบกวนเวลาท่านอาจารย์ ที่ต้องมาอ่านจดหมายอันยืดยาวของผม แต่ผมคิดว่าประโยชน์ที่จะได้รับคงจะมีมากกว่าเวลาที่เสียไป ฉะนั้นจึงขอขอบพระคุณท่านอาจารย์มา ณ ที่นี้ด้วย ขอขอบพระคุณอย่างสูง

ท่านอาจารย์ กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน เห็นกายในกาย เห็นกายว่าเป็นธรรมไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ถ้าท่านจะพิจารณาอ่านสติปัฏฐานโดยละเอียด ข้อความตอนท้ายของทุกหมวด ไม่ว่าจะเป็นกายานุปัสสนาสติปัฏฐานก็ดี เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐานก็ดีจิตตานุปัสสนาสติปัฏฐานก็ดี ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐานก็ดี ตอนท้ายจะมีพยัญชนะว่า เห็นธรรม

เวลาที่รู้สภาพธรรมตามความเป็นจริง รู้ลักษณะของรูปที่ปรากฏ แม้ลมหายใจก็เป็นมหาภูตรูป ผม ขน เล็บ ฟัน หนังก็เป็นมหาภูตรูป กำลังนั่ง กำลังนอน กำลังยืน กำลังเดิน กำลังพูด กำลังนิ่ง กำลังประกอบกิจการงาน กำลังเหยียด กำลังคู้ก็เป็นมหาภูตรูป ไม่มีสักบรรพเดียวแม้ในอิริยาบถบรรพที่ว่า ให้เห็นเป็นท่าทางว่า เป็นรูปนั่ง ทั้งในอรรถกถาด้วย ทั้งในปรมัตถธรรม เรื่องของรูปปรมัตถ์ก็ไม่มีรูปนั่ง

แต่ข้อความที่ท่านยกตัวอย่าง ท่านกล่าวว่า คนที่กำลังฟังท่านอาจารย์บรรยายอยู่ยกมือขึ้นแล้วถามว่า ท่านอาจารย์ขอรับ ท่านโปรดตอบตามสภาวะแห่งความเป็นจริงด้วยว่า พวกกระผมเหล่านี้กำลังนั่ง หรือยืน ท่านอาจารย์จะตอบว่าอย่างไร ท่านอาจารย์ก็คงจะต้องตอบไปตามความเป็นจริงอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

ท่านคิดว่า ดิฉันจะตอบว่ากำลังนั่ง หรือกำลังนอน หรือกำลังยืน หรือกำลังเดิน แต่ทางตาที่สติจะต้องระลึกรู้ว่าสิ่งที่กำลังปรากฏเป็นรูปธรรมนั้น เป็นแต่เพียงสิ่งที่ปรากฏทางตาเท่านั้น ส่วนความทรงจำว่าเป็นสัตว์ เป็นบุคคล หรือว่าเป็นวัตถุเป็นสิ่งของต่างๆ นั้น ไม่ใช่เป็นสภาพรู้ทางตา

ถ้าถามว่านี่อะไร ตอบว่ากระเป๋า

ถ้าเป็นสภาวธรรม รู้ทางตาเป็นแต่เพียงสีสันวัณณะ ส่วนความทรงจำว่าสิ่งนั้นคือคน หรือวัตถุสิ่งของ กำลังอยู่ในลักษณะที่สมมติบัญญัติเรียกกันว่า ยืน แต่โดยสภาวธรรมแล้ว ทางตาเป็นแต่สิ่งที่ปรากฏทางตา ทางกายเป็นสิ่งที่กระทบสัมผัส และปรมัตถธรรม ก็คือ อ่อนหรือแข็ง เย็นหรือร้อน ตึงหรือไหว

ผู้ฟัง ผมขอพูดถึงความรู้ที่ได้เรียนมา สัจจะ คือ ความจริง ท่านบอกว่ามี ๒ อย่าง สมมติสัจจะ คือ ความจริงที่สมมติขึ้นอย่างหนึ่ง ปรมัตถสัจจะ คือ ความจริงที่เป็นปรมัตถ์อีกอย่างหนึ่ง เป็น ๒ อย่าง

ในอรรถกถาท่านบอกไว้อย่างนี้

เอ โส พราหมโณ นี้เป็นพราหมณ์ เอ โส สมโน นี้เป็นสมณะ เอ โส สมฺมุติสจฺโจ นี้เป็นความจริงที่สมมติกันขึ้น ความจริงสมณะหรือพราหมณ์ก็คือ ขันธ์ ธาตุ อายตนะ

อิทํ ทุกฺขํ อริยสจฺจํ เอ โส สมุทโย อริยสจฺโจ เอ โส นิโรโธ อริยสจฺโจ เอเต มคฺคสจฺจา นี่เป็นปรมัตถสัจจะ

รวมความว่า สัจจะทั้ง ๒ มีทั้งสมมติและสภาวธรรม สองอย่างนี้ต้องอิงกัน ที่เขาว่ารูปนั่ง บาลีจะต้องว่าอย่างนี้ นิสีทนรูปํ สีทน แปลว่านั่ง แต่ในมหาสติปัฏฐาน ไม่มี มหาภูตรูปทั้ง ๔ ก็แปลว่าสภาวธรรม ภูต แปลว่า สิ่งที่มีจริงแล้วเกิด

สุ . ขอขอบพระคุณที่ได้ให้ความรู้ทางพยัญชนะในภาษาบาลี โดยนัยของจดหมายของท่าน ท่านไม่มีสภาวธรรมเลย เพราะว่าสภาวธรรมของท่าน คือ รูปนั่ง มีลักษณะอย่างไรที่ปรากฏ ที่จะกระจัดกระจายเป็นรูปแต่ละรูปที่รู้ได้ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล

ถ้าเป็นสิ่งที่เป็นท่าเป็นทาง ควบคุมประชุมรวมกัน เป็นคนนั่ง เป็นสัตว์นั่ง เป็นหนังสือตั้ง เป็นกระเป๋าตั้ง เป็นคนนอน เป็นสัตว์นอน เป็นวัตถุสิ่งของต่างๆ อยู่ในลักษณะอาการที่นอน ไม่ใช่สภาวธรรม ไม่ใช่ปรมัตถธรรม

เพราะฉะนั้น การเจริญข้อประพฤติปฏิบัติของท่าน ไม่ทำให้รู้สภาพธรรมที่กำลังปรากฏตามปกติที่เป็นอนัตตาแต่ละลักษณะ แต่ละทาง ตามความเป็นจริง ... แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 297

รับฟัง ...

นักปฏิบัติไม่มีการโต้เถียง