อุโปสถาทิปุจฉาวิสัชนา และ อุโปสถาทิปุจฉาวิสัชนาวัณณนา

พระวินัยปิฎก ปริวาร เล่ม ๘ - หน้า 578

อุโปสถาทิปุจฉาวิสัชนา

อุโปสถกรรมเป็นต้น

[๑,๐๐๗] อุโบสถกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

ปวารณากรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

ตัชชนียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

นิยสกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็น ที่สุด

ปัพพาชนียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

ปฏิสารณียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

อุกเขปนียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้นต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

การให้ปริวาส มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

การชักเข้าหาอาบัติเดิม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

พระวินัยปิฎก ปริวาร เล่ม ๘ - หน้า 579

การให้มานัต มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

อัพภาน มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

อุปสัมปทากรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

การระงับตัชชนียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

การระงับนิยสกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มี อะไรเป็นที่สุด

การระงับปัพพาชนียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

การระงับปฏิสารณียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

การระงับอุกเขปนียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

สติวินัย มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

อมูฬหวินัย มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็น ที่สุด

ตัสสปาปิยสิกา มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

ติณวัตถารกะ มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

พระวินัยปิฎก ปริวาร เล่ม ๘ - หน้า 580

การสมมติให้เป็นผู้สอนภิกษุณี มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่าม กลาง มีอะไรเป็นที่สุด

การสมมติให้อยู่ปราศจากไตรจีวร มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็น ท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด การสมมติสันถัต มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

การสมมติให้ทิ้งรูปิยะ มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มี อะไรเป็นที่สุด

การสมมติให้รับผ้าสาฎก มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

การสมมติให้รับบาตร มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มี อะไรเป็นที่สุด

การสมมติไม้เท้า มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

การสมมติสาแหรก มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มี อะไรเป็นที่สุด

การสมมติไม้เท้าและสาแหรก มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่าม กลาง มีอะไรเป็นที่สุด.

ถามและตอบอุโบสถกรรมเป็นต้น

[๑,๐๐๙] ถามว่า อุโบสถกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็น ท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

พระวินัยปิฎก ปริวาร เล่ม ๘ - หน้า 581

ตอบว่า อุโบสถกรรม มีสามัคคีเป็นเบื้องต้น มีการกระทำเป็นท่าม กลาง มีความสำเร็จเป็นที่สุด

ถ. ปวารณากรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มี อะไรเป็นที่สุด

ต. ปวารณากรรม มีสามัคคีเป็นเบื้องต้น มีการกระทำเป็นท่ามกลาง มีการสำเร็จเป็นที่สุด

ถ. ตัชชนียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

ต. ตัชชนียกรรม มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. นิยสกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

ต. นิยสกรรม มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็นท่ามกลาาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. ปัพพาชนียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มี อะไรเป็นที่สุด

ต. ปัพพาชนียกรรม มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็นท่าม กลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. ปฏิสารณียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มี อะไรเป็นที่สุด

พระวินัยปิฎก ปริวาร เล่ม ๘ - หน้า 582

ต. ปฏิสารณียกรรม มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็นท่าม กลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. อุกเขปนียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มี อะไรเป็นที่สุด

ต. อุกเขปนียกรรม มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็นท่าม กลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. การให้ปริวาส มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

ต. การให้ปริวาส มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. การชักเข้าหาอาบัติเดิม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

ต. การชักเข้าหาอาบัติเดิม มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติ เป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. การให้มานัต มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

ต. การให้มานัต มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. อัพภาน มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็น ที่สุด

ต. อัพภาน มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

พระวินัยปิฎก ปริวาร เล่ม ๘ - หน้า 583

ถ. อุปสัมปทากรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มี อะไรเป็นที่สุด

ต. อุปสัมปทากรรม มีบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด ถ. การระงับตัชชนียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

ต. การระงับตัชชนียกรรม มีความประพฤติชอบเป็นเบื้องต้น มี ญัตติเป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. การระงับนิยสกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

ต. การระงับนิยสกรรม มีความประพฤติชอบเป็นเบื้องต้น มีญัตติ เป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. การระงับปัพพาชนียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่าม กลาง มีอะไรเป็นที่สุด

ต. การระงับปัพพาชนียกรรม มีความประพฤติชอบเป็นเบื้องต้น มี ญัตติเป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. การระงับปฏิสารณียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่าม กลาง มีอะไรเป็นที่สุด

ต. การระงับปฏิสารณียกรรม มีความประพฤติชอบเป็นเบื้องต้น มี ญัตติเป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

พระวินัยปิฎก ปริวาร เล่ม ๘ - หน้า 584

ถ. การระงับอุกเขปนียกรรม มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่าม กลาง มีอะไรเป็นที่สุด

ต. การระงับอุกเขปนียกรรม มีความประพฤติชอบเป็นเบื้องต้น มี ญัตติเป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. สติวินัย มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

ต. สติวินัย มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็นท่ามกลาง มี กรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. อมูฬหวินัย มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด.

ต. อมูฬหวินัย มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. ตัสสปาปิยสิกา มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มี อะไรเป็นที่สุด

ต. ตัสสปาปิยสิกา มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็น ท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. ติณวัตถารกะ มีอะไรเป็น เบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไร เป็นที่สุด

ต. ติณวัตถารกะ มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. การสมมติให้เป็นผู้สอนภิกษุณี มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็น ท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

พระวินัยปิฎก ปริวาร เล่ม ๘ - หน้า 585

ต. การสมมติให้เป็นผู้สอนภิกษุณี มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มี ญัตติเป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. การสมมติให้อยู่ปราศจากไตรจีวร มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไร เป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

ต. การสมมติให้อยู่ปราศจากไตรจีวร มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. การสมมติสันถัต มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มี อะไรเป็นที่สุด

ต. การสมมติสันถัต มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็น ท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. การสมมติให้เป็นผู้ทิ้งรูปิยะ มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็น ท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

ต. การสมมติให้เป็นผู้ทิ้งรูปิยะ มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มี ญัตติเป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. การสมมติให้รับผ้าสาฎก มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็น ท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

ต. การสมมติให้รับผ้าสาฎก มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติ เป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. การสมมติให้รับบาตร มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

ต. การสมมติให้รับบาตร มีวัตถุและบุคคลเป็นเมื่อเบื้องต้น มีญัตติ เป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

พระวินัยปิฎก ปริวาร เล่ม ๘ - หน้า 586

ถ. การสมมติไม้เท้า มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

ต. การสมมติไม้เท้า มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็น ท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. การสมมติสาแหรก มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็นท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

ต. การสมมติสาแหรก มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มีญัตติเป็น ท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด

ถ. การสมมติไม้เท้าและสาแหรก มีอะไรเป็นเบื้องต้น มีอะไรเป็น ท่ามกลาง มีอะไรเป็นที่สุด

ต. การสมมติไม้เท้าและสาแหรก มีวัตถุและบุคคลเป็นเบื้องต้น มี ญัตติเป็นท่ามกลาง มีกรรมวาจาเป็นที่สุด.

ถามและตอบอุโบสถกรรมเป็นต้น จบ

อุโปสถาทิปุจฉาวิสัชนา วัณณนา

วินิจฉัยในคำแก้คำถาม

ทั้งหลายมีคำถามว่า อะไรเป็นเบื้องต้นของ อุโบสถกรรม เป็นอาทิ พึงทราบดังนี้:-

สองบทว่า สามคฺคี อาทิ มีความว่า กายสามัคคีของภิกษุทั้งหลาย ผู้คิดว่า จักทำอุโบสถ แล้วชำระสีมา นำฉันทะและปาริสุทธิมา ประชุมกัน เป็นเบื้องต้นของอุโบสถกรรม.

พระวินัยปิฎก ปริวาร เล่ม ๘ - หน้า 587

สองบทว่า กิริยา มชฺเฌ มีความว่า กิริยาที่กระทำบุพกิจสวด ปาฏิโมกข์ เป็นท่ามกลางของอุโบสถกรรม.

สองบทว่า นิฏฺานํ ปริโยสานํ มีความว่า ความจบปาฏิโมกข์ ดังนี้ว่า ภิกษุทั้งหมดทีเดียว พึงเป็นผู้พร้อมเพรียง ชื่นชมยินดีด้วยดีอยู่ เป็นผู้ไม่วิวาทอยู่ ศึกษาในพระปาฏิโมกข์นั้น เป็นที่สุด (ของอุโบสถกรรม).

หลายบทว่า ปวารณากมฺมสฺส สามคฺคี อาทิ มีความว่า กายสามัคดีของภิกษุทั้งหลายผู้คิดว่า จักทำปวารณา แล้วชำระสีมา นำฉันทะและ ปวารณามา ประชุมกัน เป็นเบื้องต้นของปวารณากรรม.

สองบทว่า กิริยา มชฺเฌ มีความว่า ปวารณาญัตติและปวารณากถา เป็นท่ามกลาง (ของปวารณากรรม).

คำของภิกษุผู้สังฆนวกะที่ว่า ข้าพเจ้าเห็นอยู่ จักทำคืน เป็นที่สุด (ของปวารณากรรม).

ภิกษุย่อมเป็นผู้ควรแก่กรรม ด้วยวัตถุใด วัตถุนั้น ชื่อว่าวัตถุใน กรรมทั้งหลาย มีตัชชนียกรรมเป็นต้น.

บุคคลที่ก่อวัตถุนั้น ชื่อว่าบุคคล.

สองบทว่า กมฺมวาจา ปริโยสานํ มีความว่า คำสุดท้ายแห่ง กรรมวาจานั้นๆ อย่างนี้ว่า ตัชชนียกรรม อันสงฆ์ทำแล้ว แก่ภิกษุชื่อนี้ ควรแก่สงฆ์ เพราะเหตุนั้นจึงนิ่ง, ข้าพเจ้าทรงความนี้ไว้ด้วยอย่างนี้ เป็นที่สุด ของกรรมทั้งหลาย มีตัชชนียกรรมเป็นต้น.

คำที่เหลือในที่ทั้งปวง ตื้นทั้งนั้น ฉะนี้แล.

พรรณนาอุโปสถาทิปุจฉาวิสัชนา จบ