ระดับขั้นของความดี

พอดีว่าผมได้มีโอกาสอ่านหนังสือธรรมะเล่มหนึ่ง เป็นหนังสือที่คุณพ่อแนะนำให้อ่านบอกว่าดีมาก ธรรมะลึกซึ้ง ก็ไปอ่านเจอหัวข้อหรือบทความที่สนใจจึงอยากนำมาสนทนาเพื่อเพิ่มพูนความรู้ความเข้าใจในธรรมยิ่งขึ้น หัวข้อที่น่าสนใจที่อ่านก็คือ เรื่องของการทำความดีในระดับต่าง ๆ ประมาณว่าในแต่ละขั้นระดับของความยึดติดในความดีไม่เท่ากัน เริ่มจากระดับหยาบ ๆ ไปจนถึงขั้นที่ไม่ยึดติดแม้ในความดี พระท่านก็จำแนกระดับความดีเป็น 3 ระดับ

ระดับแรก คือ เป็นคนชอบทำความดีแล้วเสนอหน้า เที่ยวไปบอกกล่าวผู้อื่นให้มาอนุโมทนาในความดีของตนอยู่เสมอโดยหวังว่าจะมีบุญมาก อ่านแล้วสะดุดเลยเพราะอันนี้ตรงกับผมมาก ท่านว่าความดีระดับนี้เป็นระดับต่ำที่สุด

ระดับที่สอง คือ ทำความดีแต่ไม่โอ้อวดให้ใครรู้ รู้แต่ภายในใจของตนเอง ต่อเมื่อมีคนอยากรู้จริง ๆ เมื่อเห็นสมควรจึงบอกกล่าวความดีแก่ผู้นั้นให้บังเกิดจิตอนุโมทนา คนประเภทนี้ทำดีแล้วจะไม่เที่ยวป่าวประกาศให้โลกรู้เหมือนในประเภทแรก ไม่โอ้อวดในความดีและความยิ่งใหญ่ของตนเอง แต่ในใจลึก ๆ ยังถูกอารมณ์ปีติสุขอันเกิดจากกุศลนั้นย้อมจิตได้อยู่ ซึ่งแม้พระโสดาบันท่านก็ยังติดอยู่ในขั้นนี้

ระดับสูงสุด คือ เป็นความดีที่ไม่ยึดถือในความดี ทำความดีแล้วลืมเลย ไม่เก็บเอามาใส่ใจ ทำดีแต่ไม่ยึดถือว่าตนเองเป็นผู้กระทำ คือมันเป็นขั้นไร้อัตตา หมดตัวตน ดังนั้น จิตจึงไม่ถูกอารมณ์ปีติสุขอันเกิดจากกุศลนั้นย้อมจิตได้อีกต่อไป ซึ่งผู้ที่จะเข้าถึงความดีระดับนี้ได้ก็คงมีแต่พระอรหันต์เท่านั้น

ก็ถือว่าเป็นหัวข้อที่น่าสนใจครับ แต่ทีนี้ที่ผมอยากทราบก็คือ ระดับของความดีในพระพุทธศาสนาที่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงเป็นอย่างไร อยากให้ท่านอาจารย์ได้โปรดนำมากล่าวในที่นี้ด้วยโดยไล่จากความดีระดับต่ำสุดไปจนถึงความดีขั้นหลุดพ้น จะมีความแตกต่างหรือคล้ายกับที่พระท่านเขียนไหม แล้วสภาวะของความดีในแต่ละระดับมีความละเอียดลึกซึ้งอย่างไร ขอท่านอาจารย์ได้โปรดนำมากล่าวในที่นี้ด้วยครับ