เมื่อจุติจิตของพระอรหันต์ดับลงจะไม่มีปฏิสนธิจิตสืบต่อ เลยขอสอบถามว่าจุติจิตของพระอรหันต์มีอะไรเป็นอารมณ์ครับ และถ้าผมมีข้อสงสัยในอนาคต ผมจะรู้ได้อย่างไรว่าจะหาคำตอบได้จากพระไตรปิฏกเล่มใดหน้าใดครับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ก่อนอื่น ต้องเข้าใจก่อนว่า จุติจิต หมายถึงอะไร
จุติจิต หมายถึง จิตดวงสุดท้ายของชาตินี้ ที่ทำกิจเคลื่อนจากความเป็นบุคคลนี้ สิ้นสุดความเป็นบุคคลนี้ในชาตินี้ เมื่อดับแล้วก็เป็นปัจจัยให้จิตขณะต่อไป คือ ปฏิสนธิจิตในชาติต่อไปเกิดสืบต่อทันที (สำหรับผู้ที่ไม่ใช่พระอรหันต์)
ดังนั้น ไม่ว่าจะเป็นจุติจิตของปุถุชน หรือ จุติจิตของพระอรหันต์ จะต้องมีอารมณ์เดียวกับจิตใกล้จุติของชาติก่อน ปละเป้นอารมณืเดียวกับปฏิสนธิจิตของชาตินี้และภวังคจิตของชาตินี้ ครับ
ขอเชิญอ่านคำบรรยายท่านอ.สุจินต์ดังนี้ครับ
สุ. แล้วก็อารมณ์อะไรก่อนจะจุติก็ไม่รู้อีก เพราะฉะนั้น เวลาที่ปฏิสนธิจิตเกิดสืบต่อจากจุติจิต มีอารมณ์เดียวกับจิตใกล้จุติของชาติก่อน เหมือนกันเลย อารมณ์เดียวกันเลย เหมือนตราที่เราประทับลงไป ตรากับที่ประทับลงบนกระดาษกับตัวตราก็มีลักษณะเหมือนกัน ฉันใด อารมณ์ของปฏิสนธิจิตก็เป็นอารมณ์เดียวกับจิตใกล้จุติของชาติก่อน
ขออนุโมทนา
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ความเป็นจริงของ จุติจิต ก็คือ จุติจิตจะไม่เปลี่ยนแปลงเป็นอย่างอื่น เป็นวิบากจิต มีอารมณ์เดียวกันกับอารมณ์ของชวนจิตก่อนตายของชาติที่แล้ว ซึ่งขณะนั้นอารมณ์ของโลกนี้ไม่ปรากฏเลย
จากความเข้าใจเป็นเบื้องต้นนั้น จุติจิตของผู้ที่ยังมีกิเลสอยู่ เมื่อเกิดแล้วดับไป ก็ย่อมจะเป็นปัจจัยให้จิตขณะต่อไป คือ ปฏิสนธิจิตเกิดในภพใหม่ทันที โดยไม่มีจิตอื่นคั่น จึงยังไม่ใช่จิตสุดท้ายจริงๆ เพราะยังมีจิตขณะต่อไปเกิดสืบต่อ เพียงแต่เป็นคนละชาติเท่านั้น แต่ถ้าเป็นจุติจิตของพระอรหันต์แล้ว เป็นจิตขณะสุดท้ายจริงๆ เพราะไม่มีจิตขณะต่อไปเกิดสืบต่อ แต่ก็เป็นจุติจิตนั่นเอง แต่เป็นจุติจิตของผู้ที่ดับกิเลสหมดสิ้นแล้ว บางแห่งจะใช้พยัญชนะว่า ปัจฉิมจิต คือ จิตขณะสุดท้าย ตามข้อความจากพระอภิธรรมปิฎก ดังนี้
พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้าที่ ๑๒๖๖
คำว่า แห่งบุคคลผู้พร้อมเพียงด้วยปัจฉิมจิต ได้แก่ พระขีณาสพผู้พร้อมเพรียงด้วยจิตที่ไม่เป็นปัจจัยแก่ปฏิสนธิอันเป็นจิตดวงสุดท้ายแห่งจิตทั้งปวง.
...ยินดีในความดีของทุกๆ ท่านครับ...
