โมจตุกกะ
เรียน อาจารย์ทั้งสองท่าน
"โมจตุกกะ" ขอความอนุเคราะห์อาจารย์ช่วยกรุณาให้อรรถาธิบายในคำนี้ด้วยครับ
ขอบพระคุณและขออนุโมทนาครับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
โมจตุกเจตสิก
โม (โมหเจตสิก) + จตุกฺก (หมวด ๔) + เจตสิก (สภาพที่เกิดกับจิต)
เจตสิกที่เป็นหมวด ๔ ของโมหะ หมายถึง อกุศลเจตสิก ๔ ดวง คือ
๑. โมหะ
๒. อหิริกะ
๓. อโนตตัปปะ
๔. อุทธัจจะ
อกุศลจิตทั้ง ๑๒ ดวง จะต้องมีอกุศลเจตสิก ๔ ดวงนี้เกิดร่วมด้วยแน่นอน ฉะนั้น อกุศลเจตสิกทั้ง ๔ ดวงนี้ จึงมีชื่อว่า “สัพพอกุศลสาธารณเจตสิก“ คือ เป็นสาธารณะแก่อกุศลจิตทุกดวง
โมหเจตสิก เป็นสภาพที่ไม่รู้และปิดบังความจริงของสภาพธรรม ขณะที่หลงลืมสิ่งหนึ่ง เป็นอาการของโมหเจตสิกที่ทำกิจในขณะนั้น
อหิริกเจตสิก เป็นสภาพที่ไม่ละอาย ไม่รังเกียจต่อบาปอกุศลทุจริต มีอาการเหมือนสุกรที่ไม่รังเกียจต่ออาจมที่เป็นสิ่งปฏิกูล
อโนตตัปปเจตสิก เป็นสภาพที่ไม่เกรงกลัวต่อบาปอกุศลทุจริต มีอาการเหมือนแมลงเม่าที่ไม่เกรงกลัวต่อไฟ จึงบินเข้าไปสู่กองไฟ
อุทธัจจเจตสิก เป็นสภาพที่ฟุ้งซ่านซัดส่ายในอารมณ์ ทำจิตให้ไม่สงบ มีอาการเหมือนการโยนก้อนหินลงในกองขี้เถ้า ทำให้ขึ้เถ้าฟุ้งขึ้น
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
จิตจะไม่สะอาดในขณะที่โมหะเกิด เพราะเหตุว่าโมหะเกิดกับอกุศลจิตทุกดวง ทุกประเภท เวลาโลภะเกิด ไม่เคยรู้สึกเลยว่า จิตไม่สะอาด เวลาโทสะเกิด ก็ไม่รู้ว่าจิตไม่สะอาด แต่ไม่ชอบโทสะ แต่ไม่รู้ว่าขณะนั้นไม่สะอาดเสียแล้วด้วยโมหะและโทสะ และอกุศลธรรมอื่นๆ ก็ต้องเกิดกับโมหะทั้งสิ้น
อ้างอิงจาก...
ปันธรรม-ปัญญ์ธรรม...ครั้งที่ ๑๗๘
ความเป็นจริงของสภาพธรรม เป็นจริงอย่างไรก็เป็นจริงอย่างนั้น เพราะมีการทรงตรัสรู้สภาพธรรมตามความเป็นจริงของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และทรงแสดงความจริงแก่สัตว์โลก ซึ่งผู้ที่สะสมเหตุที่ดีมาแล้ว เห็นประโยชน์ของพระธรรมมาแล้ว จึงมีโอกาสได้ฟังได้ศึกษา สะสมความเข้าใจถูกตามความเป็นจริงของสภาพธรรม แม้แต่ที่ทรงแสดง ความเกิดขึ้นเป็นไปของอกุศลจิต ซึ่งเป็นจิตที่มีอกุศลเจตสิกประการต่างๆ เกิดร่วมด้วย ซึ่งในขณะที่อกุศลจิต เกิด ไม่ว่าจะเป็นอกุศลจิตประเภทใดก็ตาม จะไม่ปราศจาก อกุศลเจตสิก ๔ ประเภท ที่จะต้องเกิดทั่วไปแก่อกุศลจิตทั้งหมด นั่นก็คือความไม่รู้ ความไม่ละอาย ความไม่เกรงกลัวต่ออกุศล และ ความไม่สงบ ซึ่งเป็นสภาพธรรมที่เกิดเพราะเหตุปัจจัยไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใครทั้งสิ้น ประมวลให้จำได้โดยง่าย ด้วยคำว่า โมจตุกกะ คือ หมวด ๔ ของสภาพธรรมที่เป็นอกุศลเจตสิกมี โมหะ เป็นต้น ครับ
...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...
