ปฏิฉันนทุกข์หมายความว่าอย่างไร

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ปฏิฉันนทุกข์ มีแสดงหลายนัย ทั้งการป่วยไข้ทางกาย และป่วยไข้ทางจิต และปฏิฉันนทุกข์ ยังหมายถึง ทุกข์ที่ปกปิดคือ ทุกข์เพราะกิเลส เพราะเป็นทุกข์ที่เกิด

ทางใจไม่แสดงออกมาให้รู้ ครับ ขอยกข้อความที่อธิบายทุกข์โดยลักษณะต่างๆ และปฏิฉันนทุกข์ ด้วยครับ ดังนี้ จริงอยู่ ขึ้นชื่อว่าทุกข์นี้มีประการต่างๆ เป็นอเนก คือ

ทุกขทุกข์ (ทุกข์เพราะทนได้ยาก)

วิปริณามทุกข์ (ทุกข์เพราะเปลี่ยนแปลง)

สังขารทุกข์ (ทุกข์ของสังขาร)

ปฏิจฉันนทุกข์ (ทุกข์ปกปิด)

อัปปฏิจฉันนทุกข์ (ทุกข์เปิดเผย)

ปริยายทุกข์ (ทุกข์โดยอ้อม)

นิปปริยายทุกข์ (ทุกข์โดยตรง) .

ทุกขทุกข์ คือ ทุกขเวทนาที่เป็นไปทางกายและจิต ชื่อว่า เพราะเป็นทุกข์ทั้งโดยสภาวะทั้งโดยชื่อ

วิปริณามทุกข์ คือ สุขเวทนา เพราะเหตุเกิดขึ้นแห่งทุกข์ โดยการเปลี่ยนแปลง

สังขารทุกข์ คือ อุเบกขาเวทนา และสังขารทั้งหลายที่เหลือเป็นไปในภูมิ ๓ เพราะถูกความเกิดและดับบีบคั้น ก็ความบีบคั้น (ด้วยความเกิดและดับ) ย่อมมีแม้แก่มรรคและผลทั้งหลายเหมือนกัน เพราะฉะนั้น พึงทราบว่าธรรมเหล่านั้น ชื่อว่า สังขารทุกข์ ด้วยอรรถว่า นับเนื่องด้วยทุกขสัจจะ

ปฏิจฉันนทุกข์ คือ ป่วยไข้ทางกายและจิตมีปวดหู ปวดฟัน ความเร่าร้อนเกิดแต่ราคะ ความเร่าร้อนเกิดแต่โทสะเป็นต้น เพราะต้องถามจึงรู้และเพราะก้าวเข้าไปแล้ว ก็ไม่ปรากฏ ท่านเรียกว่า ทุกข์ไม่ปรากฏดังนี้บ้าง

อัปปฏิจฉันนทุกข์ ความป่วยไข้มีการถูกลงกรรมกรณ์ ๓๒ เป็นต้น เป็นสมุฏฐาน ชื่อพราะไม่ถามก็รู้ได้ และเพราะเข้าถึงแล้วก็ปรากฏ

นิปปริยายทุกข์ คือ ทุกขทุกข์ เว้นทุกขทุกข์ที่เหลือ ชื่อว่า ปริยายทุกข์ เพราะเป็นวัตถุ (ที่อาศัยเกิด) แห่งทุกข์นั้นๆ

ขอนอบน้อมแด่พระผุ้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง ทัังหมด แต่ละคำๆ ล้วนเป็นไป เพื่อความเข้าใจถูกเห็นถูกในสิ่งที่มีจริงตามความเป็นจริงของธรรม นั้นๆ เป็นคำจริงทุกคำเป็นคำอนุเคราะห์โดยตลอด จากที่ไม่เคยเข้าใจ ก็ได้เข้าใจขึ้น แม้แต่ในเรื่องของทุกข์ ที่ทรงแสดงเป็นทุกข์ในนัยต่างๆ ก็ไม่พ้นไปจากสภาพธรรมที่มีจริงๆ เลย อย่างเช่น ทุกข์ที่ปกปิด มีจริงๆ ความเร้าร้อนเพราะกิเลส อกุศลธรรมที่เกิดขึ้นมีจริงๆ ความติดข้องต้องการ ความขุ่นเคืองใจไม่พอใจ หรือแม้กระทั่งทุกข์ทางกายที่เกิดขึ้นเป็นไป ก็มีจริงๆ เป็นธรรมที่เกิดเพราะเหตุปัจจัย ขื่อของธรรมแต่ละคำที่ได้ยินได้ฟัง ไม่ใช่เพื่อให้งง แต่เพื่อให้เข้าใจอย่างถูกต้อง มั่นคงในความเป็นจริงของธรรม ครับ

ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ

ทุกข์ที่ปกปิด เช่น คนที่ปวดฟัน คนอื่นมองไม่เห็น เจ้าตัวเท่านั้นที่รู้ ค่ะ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาค่ะ

ขออนุโมทนาครับ