ณ กาลครั้งหนึ่ง ที่ ประเทศอินเดีย ตุลาคม ๒๕๕๔ ตอนที่ ๓

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

การนำเสนอภาพกิจกรรมของการเดินทางไปนมัสการสังเวชนียสถาน ที่ประเทศอินเดียโดยคณะของท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ครั้งนี้

ในตอนที่ ๓ ข้าพเจ้าใคร่ขอประมวลภาพกิจกรรม และการเดินทางไปนมัสการสถานที่สำคัญๆ ต่างๆ ที่มีปรากฏกล่าวถึงไว้ในพระไตรปิฎก มาให้ทุกๆ ท่านได้ชมได้ระลึกถึงว่า ณ กาลครั้งหนึ่ง ในดินแดนที่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐพระองค์นี้ ได้ทรงเสด็จดำเนินไปโปรดสรรพสัตว์ทั้งหลายจนตลอดพระชนม์ชีพ ด้วยพระเมตตาคุณ พระมหากรุณาคุณ และพระบริสุทธิคุณ แม้ว่าตลอดการเดินทางในประเทศอินเดียจะมีความยากลำบากอยู่บ้าง ด้วยสภาพของถนนหนทาง ผู้คน ความไม่สะอาด ฝุ่นละออง ที่พักและอุปสรรคอื่นๆ แต่หากได้ระลึกถึงว่า ความยากลำบากต่างๆ ในสมัยที่พระพุทธองค์ยังดำรงพระชนม์อยู่จะมากมาย กว่านี้สักเพียงไหน การเดินทางไปในสถานที่ต่างๆ จึงทำให้เราได้พิจารณาจิตใจของตน เป็นการทดสอบความรู้ ความเข้าใจธรรมะ รวมถึงเป็นโอกาสแห่งการอบรมเจริญปัญญาและกุศลทุกประการ นอกจากจะเป็นการปฏิบัติบูชาพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว ยังเป็นโอกาสให้เหล่าศิษย์ได้แสดงมุทิตาจิต นอบน้อมต่อท่านอาจารย์ อีกด้วย

โดยในตอนค่ำ ที่โรงแรมคล๊าค (Clark Hotel) ในเมืองพาราณสี ภายหลังอาหารเย็นมีการแสดงพื้นเมือง การสันทนาการที่เหล่าศิษย์พร้อมใจกันจัดขึ้นเพื่อการผ่อนคลาย แม้กระนั้น เนื้อเพลงที่ร่วมกันขับร้อง ก็เป็นเนื้อหาที่แต่งขึ้นใหม่ เพื่อบูชาคุณท่านอาจารย์ หาได้เป็นแต่เพียงความรื่นเริงโดยส่วนเดียวไม่ ในการนี้ ท่านอาจารย์ได้มีเมตตาให้ศิษย์ที่เดินทางมาในคณะอื่นๆ เช่นข้าพเจ้า ได้เข้าร่วมการสันทนาการในครั้งนี้ด้วย

เราจึงเดินทางจากที่พักด้วยพาหนะชั้นเยี่ยม ที่ราคาในตอนค่ำต่อคัน ห้าสิบรูปีขนคนได้ไม่จำกัด ถ้านั่งได้ แต่ราคาตอนขากลับยามดึก แม้ว่าตกลงว่าต่อคัน ห้าสิบรูปี แต่เมื่อถึงโรงแรม พี่แขกท่านบอกว่า "คนละ" ห้าสิบไม่ใช่ "คันละ" ห้าสิบ ศิษย์ของท่านอาจารย์ ที่ให้ความสำคัญกับ "คำ" ที่กล่าว และ ย้ำแล้วย้ำอีก ถึงกับอึ้ง นี่ก็เป็นอีกบททดสอบหนึ่ง ที่ได้พบเจอ เป็นเสน่ห์อย่างหนึ่งของอินเดีย ส่วนที่ว่าใครจะสอบผ่านได้กี่เปอร์เซนต์นั้น ทุกท่านย่อมรู้ดีแก่ใจตนเองนะครับ

ก่อนการแสดงต่างๆ จะเริ่มขึ้น ท่านพลตรี ดร.วีระ พลวัฒน์ ได้เป็นตัวแทนคณะศิษย์กล่าวคำขอบคุณท่านอาจารย์ ที่ได้เมตตาให้ทุกคนจัดการสันทนาการขึ้น และเป็นโอกาสให้ทุกๆ คนที่มา ได้แสดงออกถึงความเคารพ และ ความสำนึกในพระคุณที่ท่านอาจารย์ได้พากเพียรอบรมศิษย์มาเป็นระยะเวลายาวนานกว่าครึ่งศตวรรษ ที่สำคัญ การมาเจริญกุศลที่อินเดียพร้อมๆ กับท่าน เป็นโอกาสแสนวิเศษ ซึ่งจะมีสักกี่ ครั้ง ในชีวิต เพื่อความสะสมอบรม ความเห็นถูก เข้าใจถูในธรรมะ ในความจริงของชีวิต

[เล่มที่ 34] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ติกนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๓ - หน้าที่ 78

๔. พหุการสูตร

ว่าด้วยผู้มีอุปการะมาก ๓ จำพวก

[๔๖๓] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคล (อาจารย์) ๓ นี้ เป็นผู้มีอุปการะมากแก่บุคคล (ศิษย์) บุคคล (อาจารย์) ๓ นี้คือใคร คือ บุคคล (ศิษย์) อาศัยบุคคล (อาจารย์) ใดจึงได้ถึงพระพุทธเจ้า พระธรรม พระสงฆ์เป็นสรณะ บุคคล (อาจารย์) นี้ เป็นผู้มีอุปการะมากแก่บุคคล (ศิษย์) นี้ อนึ่งอีก ภิกษุทั้งหลาย บุคคล (ศิษย์) อาศัยบุคคล (อาจารย์) ใดจึงรู้ตามจริงว่า นี่ทุกข์ นี่เหตุเกิดทุกข์ นี่ความดับทุกข์ นี่ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับทุกข์ บุคคล (อาจารย์) นี่ เป็นผู้มีอุปการะมากแก่บุคคล (ศิษย์) นี้

อนึ่งอีก ภิกษุทั้งหลาย บุคคล (ศิษย์) อาศัยบุคคล (อาจารย์) ใด จึงกระทำให้แจ้งเข้าถึงพร้อมซึ่งเจโตวิมุตติ ปัญญาวิมุตติ อันหาอาสวะมิได้ เพราะสิ้นอาสวะทั้งหลายด้วยความรู้ยิ่งด้วยตนเองอยู่ในปัจจุบัน นี่บุคคล (อาจารย์) นี่เป็นผู้มีอุปการะมากแก่บุคคล (ศิษย์) นี้ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เรากล่าวว่าบุคคลอื่นจะมีอุปการะมากแก่บุคคล (ศิษย์) นี้ ยิ่งกว่าบุคคล ๓ นี่ไม่มี อนึ่ง เรากล่าวว่า บุคคล (ศิษย์) นี้ จะทำการสนองคุณแก่บุคคล (อาจารย์) ๓ นี้ไม่ได้ง่ายเลย แต่เพียงด้วยการกราบ ลุกรับ ทำอัญชลี สามีจิกรรม และคอยให้จีวร บิณฑบาต เสนาสนะและยาแก้ไข้.

จบพหุการสูตรที่ ๔

หลังการแสดงพื้นเมืองที่มีความสวยงามจบลง พิธีกรได้กล่าวเชิญตัวแทนจากรถคันต่างๆ ขึ้นมากล่าวถึงความประทับใจ และความรู้สึกที่มีในการเดินทางมา ครั้ง นี้

ต้องขอภัย ที่ข้าพเจ้าจำคำที่ทุกท่านขึ้นมากล่าวในคืนนั้น ได้เพียงเล็กน้อยคร่าวๆ เท่านั้น เช่น พันตรีหญิง ศิริลักษณ์ มิ่งโมฬี ท่านได้กล่าวถึงการที่ท่านมีหน้าที่ต้องติดตามมาดูแลคุณแม่ของท่าน ที่มาอินเดียกับท่านอาจารย์ในคราวก่อน (คุณแม่ของท่านติดตามฟังพระธรรมที่ท่านอาจารย์บรรยายมานานหลายสิบปีแล้ว) ว่าการได้มาเห็นและ ได้มากราบนมัสการสังเวชนียสถานใน ครั้ง นั้น ทำให้ท่านได้รู้ ได้เข้าใจจริงๆ ว่าพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงมีอยู่จริงๆ และ จากการที่ท่านได้ฟังการบรรยายของท่านอาจารย์ ทำให้ท่านซาบซึ้ง จึงได้ติดตามรับฟังและศึกษาธรรมะอย่างจริงจังตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา

อีกท่าน หนึ่ง ที่ข้าพเจ้าประทับใจกับคำกล่าวของท่านมากคือ คุณจักรกฤษณ์ ที่กล่าวถึงความประทับใจในความเมตตา และความเพียรในการอบรมสั่งสอนศิษย์ของท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ที่เพียรกล่าวธรรมะ ซ้ำแล้วซ้ำเล่า ย้ำแล้วย้ำอีกโดยท่านได้ยกพระสูตรที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าแสดงเปรียบเทียบการอบรมสาวกทั้งหลาย ดังช่างปั้นหม้อ ที่กระทำกับภาชนะดิน ดังข้อความใน ...

[เล่มที่ 23] พระสุตตันตปิฎก มิชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์ เล่ม ๓ ภาค ๒ หน้าที่ ๒๕

มหาสุญญตสูตร

ดูก่อนอานนท์ เพราะฉะนั้นแล พวกเธอจงเรียกร้องเราด้วยความเป็นมิตร อย่าเรียกร้องเราด้วยความเป็นข้าศึก ข้อนั้นจักเป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความสุขแก่พวกเธอตลอด กาล นาน

ดูก่อนอานนท์ เราจักไม่ประคับประคองพวกเธอเหมือนช่างหม้อ ประคับประคองภาชนะดินดิบ ที่ยังดิบๆ อยู่เราจักข่มแล้วๆ จึงบอก จักยกย่องแล้วๆ จึงบอก ผู้ใดมีแก่นสารผืนนี้ จักตั้งอยู่

จบ มหาสุญญตสูตรที่ ๒

" ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๗ ประการ ควรเสพ ควรคบเป็นมิตร ควรเข้าไปนั่งใกล้ แม้ถูกขับไล่ ธรรม ๗ ประการเป็นไฉน

คือ ภิกษุเป็นที่รักใคร่พอใจ ๑ เป็นที่เคารพ ๑ เป็นผู้ควรสรรเสริญ ๑ เป็นผู้ฉลาดพูด ๑ เป็นผู้อดทนต่อถ้อยคำ ๑ พูดถ้อยคำลึกซึ้ง ๑ ไม่ชักนำในทางที่ไม่ดี ๑ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๗ ประการนี้แล ควรเสพ ควรคบเป็นมิตร ควรเข้าไปนั่งใกล้ แม้ถูกขับไล่ "

(จากทุติยสขาสูตรที่ ๖)

ดูก่อนคฤหบดีบุตร อาจารย์ผู้เป็นทิศเบื้องขวาอันศิษย์บำรุงด้วยสถาน ๕ คือ

ด้วยลุกขึ้นยืนรับ ๑ ด้วยเข้าไปยืนคอยต้อนรับ ๑

ด้วยการเชื่อฟัง ๑ ด้วยการปรนนิบัติ ๑

ด้วยการเรียนศิลปวิทยาโดยเคารพ ๑

ในตอนเช้าตรู่ ทุกคนที่มาพารา ณ สี ย่อมไม่พลาดโอกาสในการไปล่องเรือเที่ยวชมวิถีชีวิตของชาวอินเดียริมฝั่งแม่น้ำคงคา สำหรับผู้ที่ศึกษาและเข้าใจธรรมะการได้มาดู มาเห็น ความเป็นอยู่และความเชื่อต่างๆ ในชีวิตของแต่ละบุคคลย่อมทำให้เกิดการพิจารณา ระลึก มั่นคงขึ้นในธรรม เห็นคุณค่าและความสำคัญของความเห็นถูก เข้าใจถูก ในความจริงของสิ่งที่มีจริงๆ ในชีวิต จากการที่ทรงตรัสรู้และทรงมีพระมหากรุณาแสดงไว้ ได้เห็นว่า ความไม่รู้และความเห็นผิดทั้งหลายเป็นภัยอันตรายอย่างยิ่ง แก่สังสารวัฏฏ์ของบุคคล โดยเฉพาะอย่างยิ่ง คือความไม่รู้ว่า ไม่รู้

สำหรับอาหารการกินที่อินเดีย โดยส่วนใหญ่ เราจะรับประทานในโรงแรมที่พักทั้งสามมื้อ อาจรับประทานในวัดไทย หรือหากเป็นระหว่างการเดินทาง ก็อาจแวะร้านอาหารที่ค่อนข้างมีมาตรฐาน หรือในวัดไทยที่ผ่าน ไม่ก็เป็นโรงแรมที่มีในระหว่างการเดินทางอาจเป็นข้าวกล่อง จากโรงแรมที่สามารถสั่งให้จัดเตรียมให้ เพื่อความไม่ประมาทครับ

สำหรับคณะของคุณเล็ก (สุรภา ภวนานันท์) ที่เมตตาให้ข้าพเจ้าได้ร่วมเดินทางด้วยนั้น นอกจากจะไม่ยอมคิดค่ารถเลยแม้แต่บาทเดียวแล้ว เธอยังมีกุศลวิริยะอย่างยิ่งในการจัดเตรียมของแห้งเช่นน้ำพริก หมูหยอง หมูแท่ง โจ๊กและบะหมี่กึ่งสำเร็จรูป ฯลฯ รวมถึงขนมสารพัดชนิดที่มีชื่อเสียง แสนอร่อย และผลไม้ต่างๆ ไว้ให้ทุกคนได้รับประทานตลอดการเดินทาง ข้าพเจ้าทราบว่าเธอต้องตื่นแต่เช้าก่อนผู้อื่น เพื่อมาเตรียมหั่นของและ ลงมือยำปลาสลิดแสนอร่อยด้วยตนเอง ทั้งๆ ที่มีภาระอื่นที่ต้องทำมากมายอยู่แล้ว ความละเอียด ประณีต บรรจงทั้งหลายในทาน การให้ ย่อมแสดงให้เห็นถึงจิตรอันวิจิตรของบุคคล ที่สั่งสมอัธยาศัยมาในสังสารวัฏฏ์ แน่นอนว่าผลของกรรมย่อมวิจิตรด้วยตามกรรมที่ได้กระทำไว้แล้ว สมดังที่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงไว้

การช้อปปิ้งซื้อสิ่งของต่างๆ เป็นอีกอย่าง หนึ่ง ที่ขาดไม่ได้ สำหรับหลายๆ ท่านที่มาอินเดีย เป็นสิ่งที่น่าคิด น่าอนุโมทนาประการ หนึ่ง ว่า ตั้งแต่ก่อนเดินทางมาอินเดีย ทุกๆ ท่านก็มีการไปช้อปปิ้งหาซื้อสิ่งของต่างมากมายเพื่อนำมาอินเดีย แต่เป็นการช้อปปิ้งที่มีจุดประสงค์เพื่อนำไปให้แก่ผู้อื่น เพื่อนำไปถวายพระ นำไปสักการะบูชาสถานที่ต่างๆ มิได้เป็นการซื้อเพื่อตัวเองแต่ประการใด แต่เป็นการซื้อเพื่อให้ ซึ่งนอกจากจะเห็นถึงกุศลธรรม กุศลจิต ของแต่ละบุคคลที่เกิดขึ้น สะสม และเป็นไป ที่น่าอนุโมทนายิ่งแล้วนี้ เมื่อถึงอินเดียก็ยังเที่ยวแสวงหาซื้อสิ่งของต่างๆ อีก นอกจากจะซื้อเพื่อตนเอง (บ้าง) แล้ว ข้าพเจ้าได้เห็นหลายท่าน ซื้อของฝากชนิดต่างๆ มากมาย เพื่อนำไปฝากญาติสนิท มิตรสหายที่เมืองไทย มีบางท่าน ซื้อกระเป๋าสะพายหนังอูฐใบละหลายร้อยรูปี ถึงหกสิบกว่าใบไปเป็นของฝาก แสดงให้เห็นถึงอัธยาศัยในการสะสมการ "ให้" ที่ชัดเจน

[เล่มที่ 36] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓ - หน้าที่ 78

๔. สีหสูตร

ว่าด้วยผลแห่งทาน ๕ ประการ

ดูก่อนท่านสีหเสนาบดี ทายกผู้เป็นทานบดี ย่อมเป็นที่รักที่ชอบใจของชนเป็นอันมาก แม้ข้อนี้ก็เป็นผลแห่งทานที่จะพึงเห็นเอง. อีกประการหนึ่ง สัตบุรุษผู้สงบย่อมคบหาทายกผู้เป็นทานบดี แม้ข้อนี้ก็เป็นผลแห่งทานที่จะพึงเห็นเอง. อีกประการหนึ่ง กิตติศัพท์อันงามของทายกผู้เป็นทานบดีย่อมขจรไป แม้ข้อนี้ก็เป็นผลแห่งทานที่จะพึงเห็นเอง. อีกประการหนึ่ง ทายกผู้เป็นทานบดี จะเข้าไปอยู่ที่ประชุมใดๆ คือที่ประชุมกษัตริย์ พราหมณ์ คฤหบดี สมณะ ก็ย่อมเป็นผู้องอาจไม่เก้อเขินเข้าไป แม้ข้อนี้ก็เป็นผลแห่งทานที่จะพึงเห็นเอง. อีกประการหนึ่ง ทายกผู้เป็นทานบดี เมื่อตายไปแล้วย่อมเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์ แม้ข้อนี้ก็เป็นผลแห่งทานที่จะพึงได้ในสัมปรายภพ.

ท่านอาจารย์ได้สนทนาธรรมภาคภาษาอังกฤษ กับ ท่านพระสิวลี

ช่วงที่มีโปรแกรมไปชมสถานที่สำคัญๆ ต่างๆ หากผู้ที่ได้เคยได้เดินทางมาอินเดียแล้วไม่ประสงค์ที่จะเดินทางไปอีก ท่านอาจารย์ได้จัดให้มีการสนทนาธรรมอยู่ในโรงแรมที่พักแบบนอกรอบ ในระหว่างที่รอเวลาให้ทุกท่านที่ไปเยี่ยมชมที่ต่างๆ กลับมาร่วมการสนทนาธรรมและเวียนประทักษิณ ณ สังเวชนียสถานต่างๆ ในตอนเย็นทุก ครั้ง โดยไม่ปล่อยให้เวลาล่วงไปโดยเปล่าประโยชน์เลย

การสนทนาภาคภาษาไทย จัดขึ้นภายในโรงแรม ระหว่างรอเวลาท่านที่ไปช้อปปิ้งและไปเยี่ยมชม นมัสการสถานที่ต่างๆ สำหรับผู้ที่ยังไม่เคยมา หรือต้องการไปซ้ำอีก

ขณะอย่าล่วงเลยท่านทั้งหลายไปเสีย เพราะบุคคลที่ปล่อยเวลาให้ล่วงไป พากันยัดเยียดในนรกก็ย่อมเศร้าโศก หากเขาจะไม่สำเร็จอริยมรรค อันเป็นธรรมตรงต่อสัทธรรมในโลกนี้ได้ เขาผู้มีประโยชน์อันล่วงเสียแล้ว จักเดือดร้อนสิ้น กาล นาน

[เล่มที่ 37] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต เล่ม ๔

เล่ม ๔ - หน้าที่ ๔๕๔

เขาคิชฌกูฏ เป็นที่ตั้งของพระมูลคันธกุฎีของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าบนยอดเขา ทรงประทับอยู่ที่นี่ ในพรรษาที่ ๓,๕,๗ และพรรษาสุดท้าย ก่อนจะเสด็จดับขันธปรินิพพานเป็นสถานที่ๆ เงียบสงบ อากาศเย็นสบาย มีทางเดินขึ้นลงเป็นทางลาด ไม่ชัน

มีพระสูตร หนึ่ง ที่พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงถึง "เหวใหญ่" และสิ่งที่น่ากลัวกว่าเหวใหญ่ บนยอดเขาคิชฌกูฎ ซึ่งได้แก่ เหว คือความเกิด ความแก่ ความตายความเศร้าโศก ความร่ำไรรำพัน ความทุกข์ ความโทมนัส ความคับแค้นใจซึ่งผู้ที่ไม่รู้อริยสัจจ์ ๔ (ทุกข์ เหตุแห่งทุกข์ ความดับทุกข์ หนทางที่เป็นไปเพื่อความดับทุกข์) ย่อมจะตกลงไปสู่เหวที่ใหญ่และน่ากลัวนี้ ยังไม่พ้นไปจากทุกข์ ส่วนผู้ที่รู้อริยสัจจ์ ๔ ตามความเป็นจริง ก็จะไม่ตกลงไปสู่เหวดังกล่าวนี้ เป็นผู้พ้นจากทุกข์จึงควรที่จะอบรมเจริญความเพียรเพื่อรู้อริยสัจจ์ ๔ ตามความเป็นจริง

(คัดจากคำอธิบายบางตอนโดย คุณคำปั่น อักษรวิลัย)

เนื่องจากเป็นพระสูตร หนึ่ง ที่มีความไพเราะลึกซึ้ง ข้าพเจ้าจึงใคร่ขอยกมาเพื่อบันทึกไว้ด้วย

ขอเชิญอ่านและพิจารณาข้อความในพระสูตร ดังนี้ครับ ...

[เล่มที่ 31] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค เล่มที่ ๓๑ - หน้า ๔๖๕

๒. ปปาตสูตร

(ว่าด้วยเหว คือ ความเกิดเป็นต้น)

[๑๗๒๘] สมัย หนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้า ประทับอยู่ ณ ภูเขาคิชฌกูฏกรุงราชคฤห์ ครั้ง นั้น พระผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสเรียกภิกษุทั้งหลายมาแล้ว ตรัสว่าดูก่อนภิกษุทั้งหลายมาเถิด เราจักเข้าไปยังยอดเขากั้นเขตแดนเพื่อพักกลางวัน ภิกษุเหล่านั้นทูลรับพระดำรัสของพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว ครั้ง นั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าพร้อมด้วยภิกษุเป็นอันมาก เสด็จเข้าไปยังยอดเขากั้นเขตแดน ภิกษุรูป หนึ่ง ได้เห็นเหวใหญ่บนยอดเขากั้นเขตแดน ครั้นแล้ว ได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ เหวนี้ใหญ่ เหวนี้ใหญ่แท้ๆ เหวอื่นที่ใหญ่กว่าและน่ากลัวกว่าเหวนี้ มีอยู่หรือ พระเจ้าข้า พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่าเหวอื่นที่ใหญ่กว่าและน่ากลัวกว่าเหวนี้ มีอยู่.

ภิกษุทั้งหลาย ทูลถามว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ก็เหวอื่นที่ใหญ่กว่าและน่ากลัวกว่าเหวนี้เป็นไฉน.

[๑๗๒๙] พระผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สมณะหรือพราหมณ์เหล่าใดเหล่า หนึ่ง ย่อมไม่รู้ชัดตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ ... นี้ทุกขนิโรธคามินี-ปฏิปทา สมณะหรือพราหมณ์เหล่านั้น ย่อมยินดีในสังขารทั้งหลาย ซึ่งเป็นไปเพื่อความเกิด เพื่อความแก่ เพื่อความตาย เพื่อความโศก ความร่ำไร ความทุกข์ ความโทมนัสและความคับแค้นใจ ยินดีแล้ว ย่อมปรุงแต่งสังขารทั้งหลาย ซึ่งเป็นไปเพื่อความเกิดบ้างและความคับแค้นใจบ้าง ครั้นปรุงแต่งแล้ว ย่อมตกลงสู่เหวคือ ความเกิดบ้าง และความคับแค้นใจบ้าง เรากล่าวว่าสมณะหรือพราหมณ์เหล่านั้นไม่พ้นไปจากความเกิดความแก่ ความตาย ความเศร้าโศก ความร่ำไร ความทุกข์ ความโทมนัสความคับแค้นใจ ย่อมไม่พ้นไปจากทุกข์

[๑๗๓๐] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ส่วนสมณะหรือพราหมณ์เหล่าใดเหล่า หนึ่ง ย่อมรู้ชัดตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ ฯลฯ นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา สมณะหรือพราหมณ์เหล่านั้นย่อมไม่ยินดีในสังขารทั้งหลาย ซึ่งเป็นไปเพื่อความเกิดและความคับแค้นใจ ไม่ยินดีแล้ว ย่อมไม่ปรุงแต่งสังขารทั้งหลาย ซึ่งเป็นไปเพื่อความเกิด และความคับแค้นใจ ครั้นไม่ปรุงแต่งแล้ว ย่อมไม่ตกลงสู่เหวคือความเกิดบ้าง และความคับแค้นใจบ้าง เรากล่าวว่า สมณะหรือพราหมณ์เหล่านั้น ย่อมพ้นจากความเกิด ความแก่ ความตาย ความเศร้าโศก ความร่ำไร ความทุกข์ ความโทมนัส ความคับแค้นใจ ย่อมพ้นจากทุกข์ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะฉะนั้นแหละ เธอทั้งหลายพึงกระทำความเพียรเพื่อรู้ตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ นี้ทุกขสมุทัย นี้ทุกขนิโรธ นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา

จบ ปปาตสูตรที่ ๒

สถานที่คุมขังพระเจ้าพิมพิสาร บริเวณใกล้เชิงเขาคิชฌกูฏที่พระเจ้าอชาติศัตรูใช้เป็นที่คุมขังพระเจ้าพิมพิสาร พระราชบิดาของพระองค์เองจนสวรรคต เรื่องมีว่า

ครั้ง ที่พระเจ้าอชาตศัตรูอยู่ในตำแหน่งมกุฎราชกุมาร ได้สมคบกับท่านพระเทวทัตและถูกท่านพระเทวทัตยุแหย่ว่า ท่านอาจตายเสียก่อนที่จะได้สืบทอดราชสมบัติจากพระเจ้าพิมพิสารก็ได้ จึงแนะนำให้ปลงพระชนม์พระราชบิดาเสียแล้วขึ้นครองราชย์ ส่วนท่านพระเทวทัตเองก็จะปลงพระชนม์พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า แล้วขึ้นเป็นประมุขปกครองสงฆ์ พระเจ้าอชาตศัตรูทรงเห็นชอบ จึงจับพระราชบิดาคือ พระเจ้าพิมพิสารมาขังไว้ที่นี่ โดยไม่ให้ใครเข้าเยี่ยม ยกเว้นพระราชมารดาคือ พระมเหสีของพระเจ้าพิมพิสารเท่านั้น ทั้งไม่ทรงอนุญาตให้ใครนำอาหารเข้าไปถวาย ด้วยทรงตั้งพระทัยที่จะให้พระราชบิดา อดอาหารจนสิ้นพระชนม์ไปเอง พระมเหสีของพระเจ้าพิมพิสาร เสด็จเข้าไปเยี่ยมพระสวามีในคุกทุกวัน และแอบซ่อนนำอาหารเข้าไป เจ้าหน้าที่ก็ไม่กล้าห้าม หลายวันผ่านไป พระเจ้าอชาตศัตรูทราบว่าพระราชบิดายังไม่สวรรคต และทราบว่าพระราชมารดาแอบนำอาหารเข้าไป จึงทรงห้ามมิให้พระมารดาทรงแต่งส่าหรีเข้าไป พระมเหสีทรงนำเอาข้าวมาทุบให้เหนียวและทรงนำมาติดไว้ที่ฝ่าพระบาท แล้วสวมฉลองพระบาทเสด็จเข้าไปเยี่ยมพระสวามี เมื่อพระเจ้าอชาตศัตรูทรงรู้ จึงห้ามพระมเหสีเสด็จเข้าไปเยี่ยมโดยเด็ดขาด พระเจ้าพิมพิสารมีความเคารพ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นอย่างยิ่ง จากที่คุมขังนี้ทรงสามารถมองเห็นพระคันธกุฎี ที่ประทับของพระพุทธองค์บนยอดเขาคิชฌกูฏได้ ทรงดำรงพระชนม์อยู่ด้วยการจงกรมทำให้ทรงมีกำลังพระวรกายอยู่ได้อีก พระเจ้าอชาตศัตรูจึงทรงรับสั่งให้กัลบก (ช่างตัดผม) เอามีดโกนไปกรีดฝ่าพระบาทของพระองค์ ไม่ให้ทรงสามารถจงกรมได้อีก ในที่สุดพระเจ้าพิมพิสารก็สวรรคต ซึ่งเป็นวันเดียวกับที่พระเจ้าอชาตศัตรูมีพระโอรสองค์แรก ซึ่งทรงมีความปีติยินดียิ่งและทำให้ทรงระลึกได้ว่าพระบิดาก็คงรักตนมากเหมือนกับที่ตนรักพระโอรส จึงทรงรับสั่งให้ราชบุรุษ รีบไปปล่อยพระราชบิดา แต่ก็สายไปเสียแล้วพระเจ้าพิมพิสารเสด็จสวรรคตก่อนพุทธปรินิพพาน คุกที่พระเจ้าอชาตศัตรูใช้คุมขังพระเจ้าพิมพิสารนี้ ปัจจุบันคงเหลือเพียงซากอิฐ ไว้ให้ได้ระลึกถึงพระองค์ที่ได้ทรงมีอุปการะเป็นอันมากแก่พระศาสนา ทั้งยังทรงสร้างวัดเวฬุวันซึ่งเป็นอารามแห่งแรกในพระพุทธศาสนา ถวายแด่พระผู้มีพระภาคและภิกษุสงฆ์ อีกด้วย

ที่วัดเวฬุวันนี้ เป็นสถานที่เกิดวันสำคัญทางพุทธศาสนาคือ วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ ซึ่งเป็นวันที่พระอรหันต์ ๑๒๕๐ รูปมาประชุมกันโดยมิได้นัดหมายและที่สำคัญ ทั้งหมดล้วนเป็นพระอรหันต์ที่เป็น เอหิภิกขุอุปสัมปทา ในวันดังกล่าวนี้ พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงแสดง "โอวาทปาฏิโมกข์" อีกด้วย

(ขนมคะชาหรือที่คนไทยชอบเรียก ขาชา ขนมยอดนิยมมาแต่ ครั้ง พุทธกาล)

พระพุทธรูปองค์ดำที่นาลันทา ตามประวัติกล่าวว่าเป็นพระพุทธรูปองค์เดียวที่รอดพ้นจากการเผาทำลาย นาลันทาซึ่งเปรียบเสมือนมหาวิทยาลัยสงฆ์แห่งแรกในพระพุทธศาสนา จากกองทัพมุสลิม ที่เผยแผ่อำนาจมาสู่ดินแดนแห่งนี้ราว พ.ศ. ๑๗๔๒

ในวิกิพีเดีย กล่าวถึงความล่มสลายของ นาลันทาไว้ดังนี้..

ในประมาณ พ.ศ. 1742 กองทัพมุสลิมเติรกส์ ได้ยกมารุกราน รบชนะกษัตริย์แห่งชมพูทวีปฝ่ายเหนือ และเข้าครอบครองดินแดนโดยลำดับ กองทัพมุสลิมเติรกส์ได้เผาผลาญทำลายวัดและปูชนียสถานในพุทธศาสนาลงแทบทั้งหมด และสังหารผู้ที่ไม่ยอมเปลี่ยนศาสนา นาลันทามหาวิหารก็ถูกเผาผลาญทำลายลงในช่วงระยะเวลานั้นด้วย มีบันทึกของนักประวัติศาสตร์ชาวมุสลิมเล่าว่า ที่นาลันทา พระภิกษุถูกสังหารแทบหมดสิ้น และมหาวิทยาลัยนาลันทาก็ก้าวถึงความพินาศสูญสิ้นลงแต่บัดนั้นมา

อนึ่ง นาลันทา นอกจากจะเป็นสถานที่เกิด และสถานที่ปรินิพพานของท่านพระสารีบุตรพระอัครสาวกเบื้องขวา ผู้เลิศทางปัญญารองลงมาจากพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว ยังเป็นสถานที่ที่มีความสำคัญอื่นๆ อีก เช่น เป็นสถานที่เกิดของท่านพระมหาโมคคัลลานะพระอัครสาวกเบื้องซ้ายและท่านพระมหากัจจายนะ ทั้งยังเป็นสถานที่ทรงแสดงเกวัฏฏสูตร แก่ท่านเกวัฏฏะคฤหบดี แห่งนาลันทาอีกด้วย

ถ้ำดงคสิริ สถานที่ที่พระโพธิสัตว์ ทรงบำเพ็ญทุกกรกิริยา เป็นเวลาถึง ๖ ปีก่อนที่จะทรงรู้ว่า ไม่ใช่หนทางแห่งการตรัสรู้

การที่เพิ่งมีโอกาสไปกราบสักการะสถานที่นี้เป็น ครั้ง แรก ทำให้ข้าพเจ้าคิดถึงตอน หนึ่ง ของพระธรรมเทศนา ธัมมจักกัปวัตตนสูตร ที่ทรงแสดงแก่พระปัญจวัคคีย์ว่า ...

" ... ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ส่วนสุดสองอย่างนี้ อันบรรพชิตไม่ควรเสพ ส่วนสุดสองอย่างนั้นเป็นไฉน คือ การประกอบตนให้พัวพันด้วยกามสุขในกามทั้งหลาย เป็นของเลว เป็นของชาวบ้าน เป็นของปุถุชน ไม่ประเสริฐ ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ ๑ การประกอบความลำบากแก่ตน เป็นทุกข์ ไม่ประเสริฐ ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ ๑ ข้อปฏิบัติอันเป็นสายกลาง ไม่เข้าไปใกล้ส่วนสุด ๒ อย่างเหล่านั้น อันตถาคตได้ตรัสรู้แล้ว กระทำจักษุ กระทำญาณ ย่อมเป็นไปเพื่อความสงบ เพื่อความรู้ยิ่ง เพื่อความตรัสรู้ เพื่อนิพพาน ... "

[เล่มที่ 31] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค เล่ม ๕ ภาค ๒ - หน้าที่ ๔๒๐

ธรรมจักกัปปวัตตนวรรคที่ ๒

สถานที่สามแห่งถัดมาคือ สถานที่ๆ นางสุชาดาถวายข้าวมธุปายาสแด่พระโพธิสัตว์,บ้านของนางสุชาดา และสถานที่พราหมณ์ถวายหญ้าคาแด่พระโพธิสัตว์

ริมฝั่งแม่น้ำเนรัญชรา ซึ่งสามารถมองเห็นพระมหาเจดีย์พุทธคยาอันงามสง่า ได้แต่ไกล

การถวายทานแด่พระภิกษุสงฆ์ (ในภาพคือที่วัดไทยพุทธคยา) เป็นอีกกิจกรรมหนึ่งของหลายๆ ท่านที่เดินทางไปเจริญกุศลที่อินเดียครับ

ปาวาลเจดีย์ คือ เจดีย์สถานอยู่ที่เมืองเวสาลี แคว้นวัชชี พระพุทธเจ้าทรงทำนิมิตต์โอภาสแก่พระอานนท์ พระมหาสาวกอุปัฏฐากประจำพระองค์ จากนั้นพระพุทธเจ้าทรงปลงพระชนมายุสังขาร ณ ปาวาลเจดีย์ ในวันเพ็ญเดือน ๓ ก่อนปรินิพพาน ๓ เดือน ที่เมืองกุสินารา

กูฎาคารศาลา ป่ามหาวันเป็นสถานที่พักของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เมื่อได้ทรงเสด็จมายังกรุงเวสาลี ทั้งยังเป็นที่ๆ ทรงมีพระพุทธานุญาติให้พระนางมหาปชาบดีโคตมี พระน้านางของพระองค์ บวชเป็นภิกษุณีพระองค์แรกในพระพุทธศาสนา อีกด้วย

การเดินทางเที่ยวชมและนมัสการสถานที่สำคัญๆ ต่างๆ ในพระพุทธศาสนาของพวกเราที่ประเทศอินเดียในคราวนี้ ได้จบลงที่พระนครเวสาลีแห่งนี้ ในตอนต่อไป ซึ่งข้าพเจ้าจะขอนำเสนอเป็นตอนสุดท้าย เป็นตอนที่คณะของท่านอาจารย์ ที่มีจำนวนคนรวมกันทุกคณะแล้วสองร้อยกว่าท่าน ได้ร่วมกันสนทนาธรรมในบริเวณพระมหาเจดีย์พุทธคยา และได้ทำการเวียนประทักษิณโดยสามรอบ

ภาพผู้คนและแสงเทียนนับร้อยเล่ม ทอดยาวสุดสายตา เคลื่อนไหวอยู่โดยรอบพระเจดีย์เป็นภาพที่ดูอลังการ และน่าประทับใจเป็นอย่างยิ่งครับ

กราบเท้าบูชาคุณ ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ด้วยความเคารพยิ่ง

ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ