หิริ และ โอตตัปปะ [ธรรมสังคณีปกรณ์]

 
khampan.a
วันที่  22 เม.ย. 2554
หมายเลข  18246
อ่าน  3,530

[เล่มที่ 75] พระอภิธรรมปิฎก ธรรมสังคณี เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 339

ก็บัณฑิตพึงทราบเนื้อความในคำว่า หิริ อันตั้งขึ้นด้วยสภาวะ คือ ความละอาย และ โอตตัปปะ อันตั้งขึ้นด้วยสภาวะคือความกลัว ต่อไป คำว่าละอาย ได้แก่ อาการที่น่าละอาย

อธิบายว่า หิริ ตั้งอยู่โดยสภาวะที่น่าละอายนั้น. คำว่า กลัว ได้แก่ กลัวอบาย อธิบายว่า โอตตัปปะตั้งอยู่โดยสภาวะที่กลัวนั้น. หิริและโอตตัปปะแม้ทั้ง ๒ นั้น ย่อมปรากฏในการเว้นจากความชั่ว. จริงอยู่ คนบางคนก้าวลงสู่ธรรม คือ ความละอายในภายใน ย่อมไม่ทำบาปเหมือนอย่างกุลบุตรบางคนผู้กระทำการถ่ายอุจจาระปัสสาวะ เป็นต้น เห็นบุคคลแม้คนเดียวที่ตนควรละอายก็พึงถึงอาการละอาย พึงแอบแล้วเป็นผู้ละอายแล้วไม่ทำการถ่ายอุจจาระปัสสาวะฉะนั้น. คนบางคนเป็นผู้กลัวต่อภัยในอบายแล้วก็ไม่ทำบาปกรรม.

ในหัวข้อแห่งหิริและโอตตัปปะ นั้น มีข้ออุปมาดังนี้เปรียบเหมือน ก้อนเหล็ก ๒ ก้อน ก้อนหนึ่งเย็นแต่เปื้อนคูถ ก้อนหนึ่งร้อนลุกโพลง บรรดาก้อนเหล็กทั้ง ๒ นั้น คนฉลาดรังเกียจก้อนเหล็กที่เย็นแต่เปื้อนคูถจึงไม่จับ รังเกียจก้อนเหล็กนอกนี้เพราะกลัวความร้อน ในการอุปมานั้น

พึงทราบ การที่บุคคลก้าวลงสู่ธรรม คือความละอายภายในแล้วไม่ทำบาป เหมือนคนฉลาดไม่จับก้อนเหล็กเย็นที่เปื้อนคูถเพราะความรังเกียจ.

พึงทราบ การไม่ทำบาปเพราะกลัวอบาย เหมือนบุคคลไม่จับก้อนเหล็กร้อนเพราะกลัวความร้อน ฉะนั้น.


  ความคิดเห็นที่ 1  
 
คุณจิต
วันที่ 27 ก.ค. 2554

ขออนุโมทนาบุญ

 
  ความคิดเห็นที่ 2  
 
ใหญ่ราชบุรี
วันที่ 6 ส.ค. 2557

ขอบพระคุณและขออนุโมทนาค่ะ

ด้วยความเคารพ จาก ใหญ่ราชบุรี-ธิดารัตน์ เดื่อมขันมณี

 
  ความคิดเห็นที่ 3  
 
ประสาน
วันที่ 16 ส.ค. 2560

การศึกษาพระธรรมต้องเป็นผู้ละเอียด

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ

 
  ความคิดเห็นที่ 4  
 
อัฏฐพร
วันที่ 20 ก.พ. 2563

หาข้อมูลจากกูเกิ้ลมาครับ

สงสัยในความต่างของหิริ/โอตตัปปะ พอได้อ่าน (เหล็ก ๒ ก้อน) ก็คลายความสงสัยเลยครับ

ขอบคุณมาก สาธุครับ ...

 
  ความคิดเห็นที่ 5  
 
chatchai.k
วันที่ 15 มิ.ย. 2563

ขออนุโมทนาครับ

 
  ความคิดเห็นที่ 6  
 
Jarunee.A
วันที่ 8 พ.ย. 2566

ขอบพระคุณและขออนุโมทนาค่ะ

 
เขียนความคิดเห็น กรุณาเข้าระบบ