[เล่มที่ 75] พระอภิธรรมปิฎก ธรรมสังคณี เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 339

ก็บัณฑิตพึงทราบเนื้อความในคำว่า หิริ อันตั้งขึ้นด้วยสภาวะ คือ ความละอาย และ โอตตัปปะ อันตั้งขึ้นด้วยสภาวะคือความกลัว ต่อไป คำว่าละอาย ได้แก่ อาการที่น่าละอาย

อธิบายว่า หิริ ตั้งอยู่โดยสภาวะที่น่าละอายนั้น. คำว่า กลัว ได้แก่ กลัวอบาย อธิบายว่า โอตตัปปะตั้งอยู่โดยสภาวะที่กลัวนั้น. หิริและโอตตัปปะแม้ทั้ง ๒ นั้น ย่อมปรากฏในการเว้นจากความชั่ว. จริงอยู่ คนบางคนก้าวลงสู่ธรรม คือ ความละอายในภายใน ย่อมไม่ทำบาปเหมือนอย่างกุลบุตรบางคนผู้กระทำการถ่ายอุจจาระปัสสาวะ เป็นต้น เห็นบุคคลแม้คนเดียวที่ตนควรละอายก็พึงถึงอาการละอาย พึงแอบแล้วเป็นผู้ละอายแล้วไม่ทำการถ่ายอุจจาระปัสสาวะฉะนั้น. คนบางคนเป็นผู้กลัวต่อภัยในอบายแล้วก็ไม่ทำบาปกรรม.

ในหัวข้อแห่งหิริและโอตตัปปะ นั้น มีข้ออุปมาดังนี้เปรียบเหมือน ก้อนเหล็ก ๒ ก้อน ก้อนหนึ่งเย็นแต่เปื้อนคูถ ก้อนหนึ่งร้อนลุกโพลง บรรดาก้อนเหล็กทั้ง ๒ นั้น คนฉลาดรังเกียจก้อนเหล็กที่เย็นแต่เปื้อนคูถจึงไม่จับ รังเกียจก้อนเหล็กนอกนี้เพราะกลัวความร้อน ในการอุปมานั้น

พึงทราบ การที่บุคคลก้าวลงสู่ธรรม คือความละอายภายในแล้วไม่ทำบาป เหมือนคนฉลาดไม่จับก้อนเหล็กเย็นที่เปื้อนคูถเพราะความรังเกียจ.

พึงทราบ การไม่ทำบาปเพราะกลัวอบาย เหมือนบุคคลไม่จับก้อนเหล็กร้อนเพราะกลัวความร้อน ฉะนั้น.

ขออนุโมทนาบุญ

ขอบพระคุณและขออนุโมทนาค่ะ

ด้วยความเคารพ จาก ใหญ่ราชบุรี-ธิดารัตน์ เดื่อมขันมณี

การศึกษาพระธรรมต้องเป็นผู้ละเอียด

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ

หาข้อมูลจากกูเกิ้ลมาครับ

สงสัยในความต่างของหิริ/โอตตัปปะ พอได้อ่าน (เหล็ก ๒ ก้อน) ก็คลายความสงสัยเลยครับ

ขอบคุณมาก สาธุครับ ...

ขออนุโมทนาครับ

ขอบพระคุณและขออนุโมทนาค่ะ

กราบนอบน้อมพระรัตนตรัยด้วยเศียรเกล้า
กราบบูชาพระคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ด้วยความเคารพอย่างสูงยิ่ง
กราบขอบพระคุณอ.คำปั่นและยินดีในกุศลเผยแพร่พระธรรมด้วยค่ะ
หิริ และ โอตตัปปะ นั้น สำคัญไฉน
หิริ โอตตัปปะ วิตก